Saw (2004)

En net als vrijdagavond ook deze avond nog even aan een top250 wat in combinatie met zaterdagavond griezelavond een perfect moment leek voor Saw. Zien deed ik deze film al eens bij uitkomst in de zomer 2005 waarop ik film vooral als ongemakkelijk ervaarde. Oké, dit is goed? Ik vond er niet zo heel veel bijzonders aan, ja, ongemakkelijk en smerig, maar verder... Goed, wat was ik in die zin ook gewend, want horror was zeker niet mijn ding die tijd.

Maar fijn, de beide heren worden wakker in de doucheruimte, niet wetende hoe ze er geraakt zijn, een lijk met pistool tussen hen in, en een duidelijk boodschap wat er van ze verwacht wordt om dit oordeel te overleven. Eerste debacle, toen en nu nog steeds, is Cary Elwes met die gladde kop en zelfingenomen lach, bah, wat vind ik dat toch een vies glad ventje, een vervelende man. Maar goed, het psyschologische spel kan beginnen met de beide mannen in een hoek en een achterliggende gedachte rond jigsaw die zich langzaam ontvouwt. Toch is het niet de fase tussen Lawrence en Adam die de aandacht trekt.

Ik vind het gevalletje Amanda een stuk interessanter qua spanning en vormgeving waar een bepaald gruwel, en intensiteit afspat en die kutpop die driewieler toch echt een heus kippenvelmomentje is. Zo vind ik het sub plot met Tapp en Sing die op het goede spoor zijn ook best sterk qua ontwikkeling en afloop en is de scene met Adam die zijn flat doorzoekt met behulp van de flits van zijn camera van grote schoonheid. Dan is er nog de achterliggende gedachte van Jigsaw die de ontevreden mens een spiegel wil voorhouden om te tonen dat hij het zo slecht nog niet heeft best wel oké. Dan zou ik nog bijna de montage en camerawerk vergeten rond het Amande moment en die dikke in die kooi met prikkeldraad.

Wat mij daarna vooral opvalt is dat Lawrence en Adam eigenlijk in die zin niet bepaald in het nauw gedreven wordt om tot actie over te gaan zoals bij Amanda of die dikke in die kooi het geval is en vind ik derhalve het subplot om de doucheruimte heen boeiender dan wat er gebeurt met Lawrence en Adam om tenslotte de mindfuck aan te halen die Jigsaw betreft die tussen het tweetal in ligt. Leuk, maar waarom zou je dat doen...? Het zorgt ervoor dat ik Saw zeker kan beoordelen als een interessant stukje cinema met heel veel sterke punten maar toch ook het gevoel dat het geheel onvoldoende in balans is. Maar dat zal aan mij liggen. Desondanks een 3.5 voor de goede punten en orginaliteit.

Weer een iconische film die ik van mijn lijstje kan afstrepen, want wat stond Saw daar lang op! Ik ken de poster al van mijn begindagen op deze website en kan me herinneren dat ik door de jaren heen vaker referenties naar deze film of het personage Jigsaw voorbij heb zien komen zonder de film ooit gezien te hebben.

Het is een film zonder al te veel poespas. Vrij simpel qua uitgangspunt en bij vlagen heeft dit meer weg van een thriller dan een horrorfilm. Persoonlijk vind ik dat niet erg, omdat ik sowieso meer met dat eerste genre heb dan het tweede, uitzonderingen daargelaten. Wat ik vooral sterk vond was de beklemmende sfeer die James Wan weet neer te zetten. De twee mannen zitten in een uitzichtloze situatie, waarin ze volledig machteloos staan. De muren komen niet alleen op hen af... maar ook op jou als kijker. Daarnaast vond ik dat het politiegedeelte de scènes in de badkamer sterk ondersteunde: niet zozeer omdat ik heel erg onder de indruk van die personages was, maar de klopjacht op Jigsaw is wel degelijk spannend te noemen. Ook mooi dat de film een twist voor de kijker in petto heeft, waardoor de film richting het einde nog eens in een stroomversnelling komt en de aandacht vastgehouden wordt. Het acteerwerk is niet heel bijzonder, maar mijns inziens wel acceptabel. Als iemand die Lost heel erg kon waarderen, is het fijn om Michael Emerson hier weer een dubieuze rol te zien spelen.

In positieve zin een onbehaaglijke film dus, al moet ik er wel bij zeggen dat ik direct na afloop iets meer onder de indruk was dan nu, een paar weken later. Dan blijkt de film toch iets minder impactvol te zijn geweest dan ik eigenlijk gedacht had, want ik ben echt grote stukken wel weer vergeten, waaronder de boobytraps. Sowieso vind ik de film als horror iets minder geslaagd: ik herinner 'm me eerder als spannend dan angstaanjagend. Hoe het ook zij, ik heb me uitstekend vermaakt. Ik voel niet de urgentie om me nog aan al die sequels en spin-offs te wagen, maar het origineel heeft zijn cultstatus wat mij betreft wel verdiend.

3,5*

Het verhaal ging wel maar hadden ze nou niet wat betere acteurs kunnen vinden dan wat hierin speelde ?

Ik heb James Wan hoog zitten als horror-regisseur; ik denk dat het geen ongegronde uitspraak is om hem in het rijtje van de grootmeesters van de vorige generaties te plaatsen. Met sfeer en enorm griezelige vormgeving en set designs weet hij behendig om te springen; beide Conjuring-films en de eerste Insidious zijn klassiekers, maar ook Malignant van een paar jaar terug vond ik één van dé verrassingen van dat filmjaar. Saw is een beetje hét prototypische voorbeeld van een héle groezelige, vieze, vuile sfeer en vibe; Wan creëert een wereld waar je geen seconde in wil doorbrengen. Voor een horrorfilm werkt dat natuurlijk perfect, maar de film is wel niet zonder gebreken. Het is sowieso niet echt mijn (sub)genre, die hele torture porn, maar dat terzijde.

Ik vind dat Wan vooral verhaaltechnisch wat duidelijke steken laat vallen. Zo goed als de helft van de film is eigenlijk helemaal niet zo ontzettend boeiend, namelijk de stukken buiten de kamer waar de twee mannen opgesloten zitten. Ik had op voorhand verwacht dat er meer focus ging liggen op het psychologische aspect van twee mannen, vastgebonden in een badkamer, psychologisch gemarteld door de zieke spelletjes van een seriemoordenaar, maar dat is achteraf eigenlijk niet helemaal het geval. De stukken met de politie en Danny Glover zijn minder boeiend, en lijken eigenlijk weggelopen uit een 'goedkopere' versie van Seven. De glimpen van de Jigsaw-vallen die je krijgt zijn wel ontzettend gruwelijk, en laten voldoende aan de verbeelding over om écht afschuwwekkend te zijn. Maar toch kon ik het hele sfeertje in die scènes niet helemaal smaken. Hetzelfde geldt voor het gezin van dokter Gordon. Dat werkte niet zo super goed, en de acteerprestatie van Cary Elwes is eigenlijk amper om over naar huis te schrijven.

Maar toch, maar toch, het zijn zeker geen smetjes die de film hélemaal naar beneden halen voor me. Er zit meer dan voldoende goeds en soms zelfs briljants in. Het hele mysterie rond Jigsaw heeft natuurlijk voor al die elf vervolgen gezorgd, maar dat snap je ergens wel. Dat aspect is goed gedaan, en die laatste scène zal nog wel even door m'n hoofd spoken. Dat zie je dus écht totaal niet aankomen, heerlijk. En het hele concept van twee mannen die elkaar ogenschijnlijk niet kennen en samen in de kamer van een seriemoordenaar wakker worden, is natuurlijk hoogst origineel en wordt ook deels goed uitgewerkt. Maar het was voor mij sterker geweest als de film méér had ingezet op het psychologische aspect, en méér voor één duidelijke richting had durven kiezen. Wan wilt nu wat veel in iets meer dan 90 minuten, iets te veel. Maar blijft het enkele dagen later wel nog steeds nazinderen? Dat einde, maar ook die enorm verdorven locaties en sfeer en scènes? Absoluut, en dat moet hem nagegeven worden. Ik vind het niet zijn sterkste film persoonlijk, maar het is wel een debuut om 'U' tegen te zeggen, en kondigt hem wel echt meteen als moderne meester van het genre aan.

3.5*.

Saw is een film die opvalt door een slimme set up. Twee mannen vastgebonden in een smerige badkamer. Waarom ? Hoe zijn ze daar geraakt ? Het script wil te slim zijn met de twists en turns maar kan niet verbergen dat in wezen Saw een mager verhaal biedt. Er was blijkbaar niet genoeg inspiratie om steeds in die badkamer te blijven. Daardoor zijn de nevenverhalen van Glover en het gezin pover en opvulsel. Paar schitterende momenten, een visuele look dat een post MTV had kunnen zijn (die belichting) maar Wan en Whannell hebben te veel naar Seven gekeken, zowel inhoudelijk (de seriemoordenaar als een moraalridder) als visueel (die fragmentarische schokkende cuts) en te weinig naar hun eigen film waardoor een solide confrontatie tussen beide mannen ontbrak. Bij deze legpuzzel ontbreekt er een stukje waardoor het totale plaatje nooit volwaardig is. Saw biedt voldoende om zonder verveling de eindgeneriek te aanschouwen maar het label 'schitterend" zou ik er niet meteen op plakken.