Dune - Frank Herbert (1965)

ik ga maar eens goed nadenken of ik hier wel mee verder wil...

Ik ben tot rond pagina 150 gekomen en ben er mee gestopt, het is me allemaal te droog geschreven. Ik mis ook de beschrijvingen van de omgeving. Het enige wat er tot nu gebeurd is van gesprek naar gesprek wisselen die zich allemaal zo'n beetje in dezelfde ruimte afspelen (wat amper beschreven wordt dus moeilijk om er een voorstelling bij te maken). Meteen, vanaf de eerste bladzijde, wordt je al doodgegooid met namen en termen die dan nog onbekend zijn. Ook het politieke geneuzel kon me allemaal niet zoveel boeien, dat was interessanter geweest als dat wat later werd geïntroduceerd in het boek denk ik. Heb een beetje vooruit gebladerd om te zien of het ergens nog spannender wordt maar ik vrees van niet. Ik had denk ik andere of te hoge verwachtingen van een boek dat zo veel geprezen wordt. Kan ook zijn dat het te gedateerd is inmiddels.

Zo af en toe lees ik een boek dat de status van klassieker heeft. Deze week was het de beurt aan Dune, door velen beschouwd als een van de beste sci-fi novels aller tijden. De inspiratiebron voor Star Wars heb ik mij laten vertellen.

Ik vond het een goed boek. Een mix van politiek, religie, mystiek, filosofie, ecologie en een beetje actie. Een intelligent weefsel. Een minpuntje heb ik ook kunnen ontdekken: het gebrek aan humor. De hoofdpersonen spreken voortdurend in plechtige volzinnen, vol bittere ernst. Nou is het natuurlijk ook een serieuze zaak, wanneer je een soort messias blijkt te zijn die met een jihad de planeet wil terugveroveren op de nare lieden die je vader hebben vermoord en niet vies zijn van een beetje genocide her en der. Maar toch.. iets meer luchtigheid had het verhaal geen kwaad gedaan. Verder geen wanklank, ik heb mij uitstekend vermaakt.

De vervolgdelen van Dune schijnen wat minder te zijn, maar daar ga ik vanzelf achterkomen.

Lang geleden de film van David Lynch gezien, nog langer geleden "Duin" zelf beginnen lezen maar ermee gestopt na een 100-tal bladzijden, omdat het niet zo wou vlotten. Ik dacht: lees ik later nog wel uit. Nu "Dune" van Villeneuve gezien, dat ongeveer 2/3 van dat eerste boek weergeeft. Het leek dus gepast om dat eindelijk ook eens (uit) te lezen.
Laten we wel wezen, de film is top, behalve uiteraard voor wie niets heeft met SF. Het boek daarentegen valt zwaar tegen. Dat geldt niet zozeer het verhaal als zodanig als wel de manier waarop het is geschreven. Niveau pulp- of stationsliteratuur. Vaak veel te uitleggerig, alsof de lezer niet voor zichzelf kan denken en je hem álles moet vertellen. Zo lezen we heel vaak (en onnodig) de gedachten van de personages, alsof de auteur niet weet hoe hij anders kan overbrengen wie wat met wie en tegen wie van plan is, plannen die overigens geregeld bijzonder ongeloofwaardig overkomen. De personages blijken ook maar twee emoties te kennen: ze zijn of "woedend" of "angstig", en vaak de twee in één alinea of enkele zinnen. Van de slechterik, de Baron, zou je op z'n minst enige kwaadaardigheid willen voelen uitgaan, maar de auteur moet zo vaak zéggen hoe slecht, angstaanjagend en vervaarlijk het heerschap in kwestie wel niet is dat je er geen spat meer van gelooft. Iets dergelijks geldt ook voor andere personages: net hun "gedachten" maken hen een stuk ongeloofwaardiger. Tot slot, een gebrek aan verbeelding kun je de auteur niet meteen aanwrijven - zie de (weliswaar onmogelijke maar alleszins) spectaculaire zandwormen, om maar iets te noemen - maar er zijn nogal wat "eigentijdse" dingen (uit +/- 1965) die in het jaar 10100 en zoveel nog altijd de gewoonste zaak van de wereld zijn (een kantoor met papier, televisieschermen, plastic, kinderen die naar school gaan ...). Nu ja, je kunt niet alles netjes op maat van zo'n verre toekomst bedenken, maar het zijn nogal flagrante en m.i. vermijdbare anachronismen.
Kortom, ik weet echt niet of ik na "Duin" de reeks nog verder lees, al kijk ik wel uit naar "Dune", de sequel.

Misschien moet je juist wel verder lezen. Het eerste boek is het toegankelijkst. Dat neemt met Dune Messiah al flink af.

Net als hc64 Dune gelezen na het zien van de verfilming van Villeneuve. Waar de film tot één van de beste hoort die ik recentelijk heb gezien, is het boek een wat taaie leeservaring te noemen.

De wereld die Herbert schept is knap geconstrueerd. Je waant je soms aan het Oostfront met Lawrence of Arabia. Er is veel aandacht besteed aan het creeeren van verschillende culturen. Die van de Bene Gesserit en van de Fremen. Daar wordt diep op in gegaan. Wellicht iets te diep?
In het verhaal, dat eigenlijk een soort Nieuwe Testament is, met Paul als Messias, gebeurt veel. Opvallend daarbij is dat sommige stukken (zoals de inname van Arrakeen) eigenlijk alleen maar worden genoemd en niet zozeer worden beschreven. Er wordt veel overgelaten aan de fantasie van de lezer. Daar vult de verfilming van Villeneuve natuurlijk weer een mooi gat.

Kortom, ik snap wel waarom dit wordt gezien als een SF-klassieker. Maar het is - mn. in het Engels - best een uitdagende leeservaring.