Beauforts vindskala – mål for vindstyrke

Francis Beaufort

Av Steven Pearce, 1855-1856/Royal Museums Greenwich.

Lisens: Falle i det fri (Public domain)

På Jæren er det vanleg med mykje vind, noko desse trea ser ut til å bere preg av

Sammen mot stormen

Av Neil Friestad.

Lisens: Avgrensa gjenbruk

Kraftig vind har velta to furutre

Uvær på Østlandet

Av Rune Nielsen.

Lisens: Avgrensa gjenbruk

Beaufourts vindskala inneheldt opphavleg skildringar av kva effekt vinden ville ha på seglskip. Orkan styrke vart skildra som «that which no canvas could withstand». På biletet ser vi det norske seglskipet Statsraad Lehmkuhl, ute i langt meir gunstige forhold.

Statsraad Lehmkuhl

Av Bruno Girin.

Lisens: CC BY SA 2.0

Beauforts vindskala blir brukt til å angje vindstyrke med namn og talverdi frå 0 til 12.

Faktaboks

Uttale: båfårs- eller boufəts-

I Noreg er det mest vanleg å bruke namna, som bris, kuling eller storm, gjerne saman med vindstyrke i meter per sekund (for eksempel liten kuling 12).

Skalaen vart utvikla i 1806 av irske Francis Beaufort (1774–1857), som var kontreadmiral (rear admiral) og kartteiknar i den britiske marinen.

Beaufort	Norsk nemning	Vindstyrke i knop	Meter per sekund
0	Stille	< 1	0,0–0,2
1	Flau vind	1–3	0,3–1,5
2	Svak vind	4–6	1,6–3,3
3	Lett bris	7–10	3,4–5,4
4	Laber bris	11–16	5,5–7,9
5	Frisk bris	17–21	8,0–10,7
6	Liten kuling	22–27	10,8–13,8
7	Stiv kuling	28–33	13,9–17,1
8	Sterk kuling	34–40	17,2–20,7
9	Liten storm	41–47	20,8–24,4
10	Full storm	48–55	24,5–28,4
11	Sterk storm	56–63	28,5–32,6
12	Orkan	> 63	> 32,6

Styrkenemningane og fartsintervalla i tabellen over refererer til middelverdien i vinden, det vil seie gjennomsnittleg vindstyrke. Det er vanleg å bruke gjennomsnittleg vindstyrke over ti minutt for å angje middelvind.

Beauforts vindskala var opphavleg utvikla for å skildre verknaden i vinden på sjø og skip. Seinare har òg skildringar av verknaden i vinden på land, og i fjellet, kome til.

Verknaden i vinden

Kva effekt dei ulike vindstyrkane typisk har i låglandet i Noreg, blir gjerne skildra ved hjelp av tre og bygningar.

Beaufort	Nemning	Verknaden i vinden på land
0	Stille	Røyken stig rett opp
1	Flau vind	Ein kan sjå vindretninga av drifta til røyk
2	Svak vind	Følbar, rører på blada til trea, løftar ein vimpel
3	Lett bris	Lauv og småkvister rører seg, vinden strekk lette flagg og vimplar
4	Laber bris	Løfte støv og lause papir, rører på kvister og smågreiner, strekk større flagg og vimplar
5	Frisk bris	Småtre med lauv byrjar å svaie
6	Liten kuling	Store greiner og mindre stammar rører seg, ein merkar motstand når ein går
7	Stiv kuling	Heile tre rører seg, det er tungvint å gå mot vinden
8	Sterk kuling	Brekker kvistar av trea, det er tungt å gå mot vinden
9	Liten storm	Heile store tre svaiar og hiv, takstein kan blåse ned
10	Full storm	Sjeldan inne i landet, tre blir rykte opp med rot, stor skade på hus
11	Sterk storm	Veldig sjeldan, blir fylgt av store øydeleggingar
12	Orkan	Uhyre sjeldan. Uvanleg store øydeleggingar

Vind i fjellet

Når det blåser mykje i fjellet blir det vanskeleg å ta seg fram på ski. Det skal kanskje mindre til enn ein trur før sikt og framkome blir redusert.

Kuling i fjellet

Av Anders Asheim Hennum.

Lisens: Avgrensa gjenbruk

I fjellet er det ikkje store tre som kan blåse overende, og verknaden av vinden vil difor vere annleis. Effekten av vind i fjellet er i stor grad skildra ved hjelp av snø.

Beaufort	Nemning	Verknaden i vinden i fjellet
0	Stille	Snøfiller daler omtrent rett ned, gjerne i ei pendlande rørsle.
1	Flau vind	Så vidt følbar. Det er tydeleg at snøfillene driv med vinden.
2	Svak vind	Godt følbar i sterk kulde. Snøfillene bevegar seg meir horisontalt enn vertikalt.
3	Lett bris	Vinden blir tydeleg merka og kan sjenere. Fallande snø synest å bevege seg mykje raskare horisontalt enn vertikalt.
4	Laber bris	Er ubehageleg i kaldt vêr og gjev merkbar motstand. Fallande snø kvervlar av stad med vinden. Snødrevet mot ansiktet er plagsamt.
5	Frisk bris	Det blir tungt å gå på ski mot vêret. Fokksnø som driv langs bakken, blir kvervla så høgt at synsvidda blir sett ned. Snødrevet piskar i ansiktet.
6	Liten kuling	Det er veldig slitsamt å ta seg fram mot vêret. Snøfokk set ned sikta til under 1 km. Vanskelig å halde ubeskytta ansikt mot vinden i lengre tid. Folk flest bør ikkje leggje ut på tur over snaufjellet ved denne og høgare vindstyrkar.
7	Stiv kuling	I motvind må ein lute seg fram over skia og leggje stor kraft i stavtaka, sjølv på flat mark. Det kan vere vanskeleg å halde seg på beina. Snøfokk set ned sikta til få hundre meter. Vanskeleg å orientere seg i terrenget. Ein skitur i fjellet ved vindstyrke 7 er ei stor påkjenning for dei fleste.
8	Sterk kuling	Fjellet står i kok. Kvister og låge frå trea driv med vinden. Veldig vanskeleg å gå på ski. Nesten umogleg å bere ski på nakken. Snøfokk avgrensar sikta til under 100 meter. Umogleg å orientere seg i terrenget. Veldig vanskeleg å fylgje sjølv godt kvista løyper. Legg ikkje ut på tur!
9	Liten storm	Vind og snøfokk gjer det umogleg å ta seg fram på ski over fjellet. Sjølv i klårvêr og lite snøfokk kan påkjenninga bli så stor at ei snøhòle eller hytte er einaste redninga.
10	Full storm	Denne og høgare vindstyrkar vil dei fleste aldri kome ut for. Trær veltar over leidningar for telefon og straum. Det knakar i tømmervegger. Lette småhus blir rivne av grunnmuren.
11	Sterk storm	Vegar og jernbanelinjer blir blokkerte. Det er kaos på telefon- og straumnettet. Skog blir rasert.
12	Orkan	Viss busetnad blir ramma, blir det ein naturkatastrofe som gjerne vil krevje fleire menneskeliv.

Vinden på sjøen

Ser du slike bylgjer til havs, blæs det i alle fall stiv kuling. Nært land skal det mindre til før bylgjene byggjer seg opp og bryt.

Bølge

Av Per Harald Olsen/NTNU.

Lisens: CC BY SA 3.0

Blikkstille vatn

Idyll i Stockholms skjærgård

Av Kate Farkas.

Lisens: Avgrensa gjenbruk

På sjøen kan eit trena auge bedøme vindstyrken relativt bra ved å sjå på tilstanden til sjøen. Vind bidreg til å danne bylgjer, og sjølv om mange faktorar speler inn, ser ein gjerne karakteristiske bylgjemønster.

Verknaden i vinden på sjøen i tabellen under gjeld ope hav, og når vinden har blåst lenge nok til at det karakteristiske bylgjemønsteret er opparbeidd.

Beaufort	Nemning	Knop	Verknaden i vinden på sjøen
0	Stille	< 1	Sjøen er spegelblank (havblikk)
1	Flau vind	1–3	Krusningar dannar seg på havflata
2	Svak vind	4–6	Små korte, men tydelege bylgjer med glatte kammer som ikkje brekker
3	Lett bris	7–10	Småbylgjene toppar seg. Det blir skum danna som ser ut som glas. Skumskavlar kan førekome
4	Laber bris	11–16	Bylgjene blir lengre. Ein del skumskavlar
5	Frisk bris	17–21	Middelstore bylgjer som har ei meir utprega langstrekt form og med mange skumskavlar. Sjøsprøyt frå toppane kan førekome
6	Liten kuling	22–27	Store bylgjer byrjar å bli danna. Skumskavlane er større overalt. Gjerne noko sjøsprøyt
7	Stiv kuling	28–33	Sjøen hopar seg opp, og kvitt skum frå bylgjetoppar som brekker byrjar å blåse i strimer i vindretninga
8	Sterk kuling	34–40	Middels høge bylgjer av større lengd. Bylgjekammane byrjar å bli brotne opp til sjørokk, som driv i tydeleg markerte strimer med vinden
9	Liten storm	41–47	Høge bylgjer. Tette skumstrimer driv i vindretninga. Sjøen byrjar å «rulle». Sjørokket kan minske synsvidda
10	Full storm	48–55	Svært høge bylgjer med lange overhengande kammer. Skummet driv med vinden i tette kvite strimer, så sjøen får ein kvitleg utsjånad. Rullinga blir tung og støytande. Synsvidda blir sett ned
11	Sterk storm	56–63	Uvanleg høge bylgjer (små og middelstore skip kan for ei tid forsvinne i bylgjedalane). Sjøen er fullstendig dekt av lange kvite skumflak som ligg i retninga i vinden. Overalt blåser bylgjekammane til frodeliknande skum.
12	Orkan	> 63	Lufta er fylt av skum og sjørokk som set ned synsvidda stort. Sjøen er fullstendig kvit av drivande skum

Les meir i Store norske leksikon

Kommentarar

Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.

Du må vere logga inn for å kommentere.

Fagansvarleg for Vind og atmosfæriske bølger

Kristin Seter

Meteorologisk institutt