Fluta
La fluta a l'é në strument musical a ària (o aeròfon) fabricà ëd sòlit an bòsch, metal, o materiaj sintétich, sonà an mandand n'aria contra n'overtura. A esisto vàire sòrt ëd flute, da cole tradissionaj a cole moderne, con son divers e técniche d'esecussion. An Piemont, la fluta a l'ha avù un ròl amportant ant la mùsica popolar, dzortut ant le danse e le canson paisan-e.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le flute a son tra ë strument musicaj pì antich: j'archeòlogh a l'han trovà flute ëd oss o d'avòri risalent a 40.000 agn fa, com cola ëd Divje Babe an Slovenia. Ant l'Egit antich e ant la Cin-a, le flute a j'ero dovrà për rituaj religios e për la mùsica cortisan-a. An Euròpa medieval, le flute a son ësvilupasse ant le forme dirit e traversà. An Piemont, la fluta a l'é stàita part dla cultura musical contadin-a, dovrà për acòmpagné le feste dël pais e ij baj tradissionaj.
Costrussion
[modìfica | modifiché la sorgiss]La fluta a peul avèj forme e dimension diverse, ma soa strutura a comprend sempe:
- Un còrp longh e sùtil, drit o componù da vàire tòch.
- Un bochin (o embocadura), andoa che l'esecutor a sofia për prodove ël son.
- Dle fojëtte (uverture) che, quanda sarà o duvertà con ij deuit, a cambio l'autëssa dël ton.
Le flute piemontèise tradissionaj a j'ero soens an bòsch ëd nissa o d'erbo, fabricà a man da ij mèistr locaj. Cole moderne a peulo esse an metal, com la fluta traversera, o an plàstica për j'assion didàtiche.
Utilisassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]La fluta a l'é dovrà ant vàire géner mùsicaj:
- Mùsica tradissional piemontèisa: Acompagna le monferin-e, le danse e le canson dla tradission rural.
- Mùsica clàssica: Present ant ij concert e j'orchestre sinfòniche.
- Jazz e mùsica contemporania: Për soa flessibilità e son cristalin.
- Rituaj e sirimònie: An quàich festa patronal, la fluta a peul avèj un ròl simbòlich.
Significà cultural
[modìfica | modifiché la sorgiss]An Piemont, la fluta a l'é stàita në strument d'espression dla vita quotidian-a e dle feste. A l'é associà a la natura e a la pastorissia, con son ch'a smon-o ij paisage e jë stagi. Ant ël Bal ëd San Pé o ant le feste dle frasche, la fluta a l'é stàit sentral për creà n'atmosfera d'alegrìa coletiva.
Técniche d'usagi
[modìfica | modifiché la sorgiss]J'esecutor a dòvro técniche basà an sla respirassion e l'articolassion dij deuit:
- Legato: Son continuo e fluì, sensa anterussion.
- Stacà: Son curt e precis.
- Ornamentassion: gionte ëd nòte curte për arichì la melodia, com ij tril e ij tremol.
Le flute traversere a ciamo na posission particolar ëd la boca, con l'aria dirigìa contra ël bòrd.
