Ghasideyeh Gave Sefid (2020)

Vanaf 4 november in de bioscoop (Cherry Pickers Filmdistributie)

Regelmatig verschijnen Iraanse films in onze bioscopen, meestal gaan deze films over het op de sharia gebaseerde rechtssysteem in Iran en/of de benarde positie van vrouwen in het islamistische land en ze zijn eigenlijk altijd heel goed. Dat alles geldt ook weer voor deze film. Er wordt weer uitstekend geacteerd, zodat je direct met iedereen meeleeft en ondanks de heftige dramatiek valt het rustige karakter op van de film met veel gestileerde beelden en het kalme, zachte spreken van de mannen. Ook is er het boeiende contrast dat Iran heel modern oogt en een kopie van het Westen lijkt (in deze film leren we dat ze zelfs allemaal Valentine’s Day vieren) waarbij ook het rechtssysteem een kopie lijkt van ons rechtssysteem maar dat inhoudelijk toch net even anders is vanwege de sharia die een conservatieve, religieuze draad door het moderne weefsel weeft.

In dit geval is er de onomkeerbare doodstraf op grond van de sharia die zeker ook de weduwe die achter blijft een zwaar leven geeft omdat een vrouw zonder man er bijna een paria is, maar die ook een boeiend verhaal oplevert als de rechter uit schuldgevoel zijn gemaakte fout probeert goed te maken. De doodstraf en de sharia worden door de film impliciet bekritiseerd (je kunt altijd merken dat filmmakers in Iran tot de gestudeerde elite dus Westers denkende mensen zijn), maar tegelijk blijft de vraag over het hele gebeuren hangen wat Gods wil is en of God toch uiteindelijk niet voor rechtvaardigheid zorgt (de titel wijst naar een Koran-vers dat naar mijn idee alle mensen oproept God blind te gehoorzamen, ook al begrijpen wij zijn opdracht niet), waardoor de film geen pamflet is maar genuanceerd of dubbelzinnig blijft. De kritiek richt zich niet op de islam of de Profeet maar op de feilbare en veelal ook corrupte menselijke praktijk, maar tegelijk zien we iedereen proberen het goede te doen maar lijkt het systeem te falen zodat toch de vraag rijst of de sharia niet echte rechtvaardigheid in de weg staat.

Mina [Maryam Moghadam] is de weduwe van een man die ten onrechte is geëxecuteerd. Ze krijgt weliswaar ‘bloedgeld’, maar als alleenstaande moeder is ze een paria. Ze heeft haar dochter Bita [Avin Poor Raoufi] vertelt dat haar vader op reis is omdat ze her niet over haar hart kan verkrijgen om de waarheid te vertellen. Mina krijgt onverwacht hulp van Reza [Alireza Sani Far], die zorgt dat ze onderdak heeft een een goede vriend wordt. Wat Mina niet weet (maar wij wel) is dat Reza hiermee een ereschuld wil inlossen omdat hij degene was die het doodsvonnis van Mina’s echtgenoot tekende. Goed geacteerd Iraans sociaal drama toont de stuitende manier waarop vrouwen de prijs betalen voor onrecht dat hun is aangedaan door een patriarchale maatschappij. De ontknoping heeft helaas niet de dramatische impact die je zou verwachten.

Tja, zijn rechterlijke dwalingen nu voorbehouden aan door fundamentalisten en mannen overheerste samenlevingen? Is er niet net iemand vrijgelaten in de onvolprezen USA die 43 jaar ten onrechte heeft vast gezeten en hadden wij niet onze Puttense moordzaak en onze Lucy de B, die vanwege statistisch bewijs veroordeeld werd en gemold voor het leven?

Je zou de film op kunnen vatten als een pleidooi tegen de doodstraf totdat...

Van wat doorstroomt naar onze contreien ontgoochelt een Iraanse film eigenlijk zelden. De maatschappelijke thema's die telkens worden aangehaald zijn steeds erg boeiend om te volgen. Ook hier alweer waarbij het als weduwe maatschappelijk gezien niet aanvaard wordt dat ze alleen woont of dat ze contacten onderhoudt met een vreemde man.

Een film ook die de doodstraf opwerpt als iets onjuist, want onomkeerbaar als je de verkeerde executeert. De gevolgen voor Mina zijn dan ook dramatisch. De film is innemend en onderhoudend. De serene aanpak geven de film authenticiteit. Ook het acteerwerk is zoals steeds prima in orde. De dove dochter geeft de film een extra emotionele lading mee zonder zich hierin te verliezen.

Reza is een boeiend personage dat zich ineens mengt in het leven van Mina. De reden waarom wordt later duidelijk en geeft de film een andere wending. Bijzonder einde waarbij toch blijkt dat het een inbeelding of fantasie was.

Misschien wel een filmtip waard voor BBarbie

Klein meesterwerkje!

*4+

Dit gevoelige drama is in feite een aanklacht tegen het justitiële systeem in Iran en tegen de doodstraf in het bijzonder. Verbijsterend om te zien hoe nonchalant men omgaat met kapitale fouten in de rechtspraak.

Een beklijvend verhaal over een weduwe die niet alleen de strijd aangaat met het systeem, maar tegelijkertijd als alleenstaande moeder vooroordelen moet trotseren. Iraanse cinema op zijn best met indrukwekkende rollen van de beide protagonisten.

De titel verwijst naar een hoofdstuk in de Koran (Soera "De Koe") dat gebruikt wordt om de doodstraf te verantwoorden als goddelijke vergelding. Op het gevangenisplein is ook letterlijk een witte koe te zien.

Er zit een duidelijke boodschap in. De doodstraf wordt aangeklaagd, net als het fundamentalisme en de behandeling van weduwen. Mina is financieel kwetsbaar en moet een doofstom dochtertje opvoeden, om nog te zwijgen van de emotionele schade.

Reza’s geheim van wordt halverwege onthuld. Dat geeft dramatische ironie, want de kijker weet wat Mina nog niet weet. Op het einde weet hij niet dat zij het weet. De intrige vertoont gelijkenissen met Monster's Ball.

De stijl is sober en realistisch. Camerabewegingen worden tot een minimum beperkt. Daardoor wordt het wat traag en statisch. Het is integer, maar mist een beetje schwung.

Nou, zeg dat wel. Eigenlijk is hiermee ook direct het belangrijkste gezegd over de film. Tragisch enzo maar het gaat allemaal niet echt leven. De symboliek van de koe en het eerlijk gezegd toch wat gezochte verhaal kunnen de thematiek niet overtuigend inkleuren. Geef mij dan maar There is no evil, vele malen beter.

Toch weer onder de indruk van de Iraanse cinema.

Het bestaan van de doodstraf, de inmenging van de sharia in de rechtspraak en de toch wel ook weer ondergeschiktheid en onmacht van de vrouw in deze maatschappij zijn de thema's waarrond het verhaal is opgebouwd.

Mooi in beeld gebracht trouwens, sober, rustig, ondersteund door intieme muziek en absoluut uitstekend geacteerd.