İçeriğe atla

Dimetiltriptamin

Vikipedi, özgür ansiklopedi

N,N-Dimetiltriptamin (DMT veya N,N-DMT), triptaminin hem bir türevi hem de analogu olup insanlar da dahil olmak üzere çeşitli hayvan ve bitkide bulunabilen bir triptamin ikamesidir.[1][2][3] DMT, psikedelik bir ilaç olarak kullanılabildiği gibi birçok kültürde entojen olarak ayin amacıyla da hazırlanır.[4]

DMT; hızlı, yoğun ve nispeten kısa süreliğine etki gösterir. Bu özelliklerinden dolayı LSD ve halüsinojen mantarlar gibi diğer maddelere göre daha kısa sürede psikedelik etki yaratmasına ithafen 1960 yıllarının Amerika Birleşik Devletleri’nde “iş adamı kafası” olarak da isimlendirilmekteydi.[5] DMT, hem solunabildiği hem de enjekte edilebildiği için etkileri, dozuna ve alım tarzına bağlıdır. Solunması veya enjekte edilmesi durumunda 5 ila 15 dakika boyunca etki gösterir. Amazon kabilelerinin Ayahuska karışımı gibi bir monoamin oksidaz inhibitörü (MAOİ) ile ağızdan alındığı zaman ise etkisini 3 saat veya daha fazla sürdürebilir.[6] DMT, öfori ve geometrik şekillerin canlı psödohalüsinasyonlarını içeren mistik görüntülere neden olabilir.[7]

DMT, diğer bazı psikedelik triptaminlerin fonksiyonel ve yapısal analogudur: O-asetilpsilosin (4-AcO-DMT)[8], psilosibin (4-PO-DMT), psilosin (4-HO-DMT), NB-DMT, O-metilbufotenin (5-MeO-DMT) ve bufotenin (5-HO-DMT). DMT’nin yapısındaki bazı parçaların serotonin ve melatonin içerisinde de bulunması nedeniyle bu maddeler de DMT’nin yapısal analogudur.

İnsan Tüketimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

DMT, yakından ilişkili olduğu 5-metoksi-N,N-dimetiltriptamin (5-MeO-DMT) ve bufotenin (5-OH-DMT) gibi maddelerle birlikte birçok bitki tarafından üretilmektedir.[9] DMT içeren bitkiler, şamanik yerli Amazon ibadetlerinde sıkça kullanılmaktadır. Genellikle Ayahuska karışımının temel bileşenlerinden biridir ancak bu içecek, bazen DMT üretmeyen bitkiler ile demlenebilir.[4][10] Mimosa tenuiflora, Diplopterys cabrerana ve Psychotria viridis gibi çeşitli bitkilerde öncü psikoaktif alkaloid olarak bulunur. 5-MeO-DMT’nin ana alkaloid olarak bulunduğu ve Virola kabuğu reçinesinden yapılan enfiyede ise ikincil bir alkaloid olarak bulunur.[9] Aynı zamanda bufoteninin ana alkaloid olarak bulunduğu Anadenanthera peregrina ile Anadenanthera colubrina kabuk, koza ve çekirdeklerinden üretilen enfiyelerde de geri planda kalmış bir amiloiddir.[9][11] Halüsinojen mantarlarda ana psikoaktif bileşen olarak bulunan psilosin ve psilosibin de yapısal olarak DMT’ye benzerdir.

DMT’nin psikotropik etkileri ilk olarak 1950’lerde gönüllüler ile çalışmış Macar kimyager ve psikolog Stephen Szára tarafından bulunmuştur. Daha sonrasında Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Sağlık Enstitüsünde çalışacak olan Szára, İsviçreli Novartis şirketinin LSD siparişini “bu denli güçlü bir psikotropik maddenin komünist bir ülkeye verilmesinin tehlikeli olacağı” düşüncesiyle iptal etmesinin ardından DMT üzerinde çalışmaya başlamıştır.[12]

DMT, monoamin oksidaz A’nın geri dönüşümlü inhibitörü (RIMA), örneğin harmalin, gibi bir monoamin oksidaz inhibitörü ile kombine edilmediği sürece genellikle oral yoldan etkili değildir.[4] MAOİ kullanılmadığında vücut, monoamin oksidazın metabolik kapasitesinin aşılmadığı durumda ağızdan alınmış DMT’yi hızla metabolize ederek halüsinojen etki yaratmasına izin vermez. Monoamin oksidaz tarafından metabolize olmadan beyine ulaşabilmesi nedeniyle buhar, soluk ve enfeksiyon içerisinde alınan DMT ise kısa süreliğine (genelde 30 dakikadan kısa) güçlü halüsinasyonlara yol açabilir. DMT’nin solunması veya enjekte edilmesinden önce alınan MAOİ ise etkiyi uzatır ve güçlendirir.[7]

Klinik kullanım ile ilgili araştırmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

DMT’nin klinik kullanımına ilişkin var olan araştırmalar, çoğunlukla ekzojen olarak uyuşturucu şeklinde kullanımı ile ilgilidir. DMT’nin halihazırda insanlarda doğal olarak var olduğu bilinmesine rağmen genel olarak memelilerde endojen etkileri hala tam olarak anlaşılmış değildir.[13]

DMT, sigma-1 reseptörlerinin (Sig-1Rs) endojen bir ligantıdır ve sistemik hipoksiye karşı etki gösterir. Memelilerin ön beynindeki apoptotik ve ferroptotik hücreleri azaltarak iskemik bir ortamda astrositlerin hayatta kalmasını destekler. Bu verilere göre DMT, akut serebral iskemi durumunda farmakolojik tedavi içerisinde bir adjuvan olarak göz önüne alınabilir.[14]

Parkinson hastalığı için potansiyel bir tedavi yöntemi olarak 1/2 fazındaki bir klinik araştırmada çalışılmaktadır.[15][16]

SPL026 (DMT fumarat), majör depresif bozukluk için destekleyici psikoterapinin yanında kullanılabilecek potansiyel bir ilaç olarak faz 2 araştırmasında çalışılmaktadır.[17] Ek olarak SSGİ’ler ile SPL026’nın bir arada kullanımında ortaya çıkacak etkiler de araştırılmaktadır.[18]

Nörofarmakoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Son zamanlardaki araştırmalara göre N,N-dimetiltriptaminin kuvvetli bir psikoplastojen olduğu ortaya çıkmıştır. Bu madde, hızlı ve sürdürülebilir bir nöroplastisite sağlayarak geniş kapsamlı bir tedavi yöntemi olarak kullanılabilir.[19]

Psikiyatrik bir çalışma sırasında insanların serebrospinal sıvısında bir miktar dimetiltriptamin ve O-metilbufotenin saptanmıştır.[20]

Etkileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Öznel psikedelik deneyimler

[değiştir | kaynağı değiştir]

DMT’nin öznel deneyimlerinde şiddetli zaman genişlemeleri içeren, görsel, işitsel, elle tutulabilir ve propriyoseptif bozulma ve halüsinasyonların yanı sıra sözel ya da görsel olarak açıklanamayacak şekilde tanımlar bildirilmiştir.[21] Hiperbolik geometri algıları ve Escher benzeri mümkün olmayan nesnelerin görülmesi, bu deneyimlere örnek verilebilir.[22]

Birçok bilimsel deney, ilaçlar tarafından bozulmuş bilinç halinde yaşanan öznel deneyimleri son derece kontrollü ve güvenli ortamlarda ölçmeye çalışmıştır.

1990’larda Rick Strassman ile meslektaşları, New Mexico Üniversitesinde DMT ile ilgili 5 yıllık bir çalışma yürütmüştür.[23] Bu çalışma, öznel psikedelik deneyimlerin niteliği hakkında bazı bilgiler sağlamıştır. Çalışma sırasında gönüllüler, intravenöz yolla DMT almışlar ve doza bağlı olarak farklı psikedelik olaylar yaşamışlardır. Düşük doz alanlar (0,01-0,05 mg/kg), bazı artistik ve duygusal yanıtlar oluştursa da halüsinasyonlar bildirilmemiştir (0,05 mg/kg doz alanlarda orta dereceli mod yükselmesi ve rahatlama görülmüştür).[23] Buna karşın daha yüksek dozlarda ise (0,2-0,4 mg/kg) “yoğun renkli ve hızlı hareket eden somut veya soyut görüntüler” olarak tanımlanan halüsinojenik deneyimler yaşanmıştır. Diğer duyulara oranla en çok etkilenen duyu, görme olmuştur. Katılımcılar tarafından görsel halüsinasyonlar, daha az sıklıkla işitsel halüsinasyonlar, bedensel bir dissosiyasyona evrilen spesifik fiziksel hisler, öfori, sakinlik, korku ve anksiyete bildirilmiştir.[23] Bulunan bu doza bağımlı etkiler, insanların internette anonim olarak paylaştığı ve belirli dozların üzerinde yaşadıklarını söyledikleri “aydınlanma” benzeri “kafa bulma deneyimleri” ile uyumludur.[24][25][26]

Strassman, aynı zamanda ilacın alındığı şartların da önemli olduğunu vurgulamıştır. DMT’nin kendi başına yararlı bir etkisi olmadığını ve asıl önemli olanın ilacı alan kişilerin bulunduğu yer ve zaman olduğunu öne sürmüştür.[12][23]

DMT’nin kişiyi “diğer akıllı yaşam formlarıyla iletişime geçtiğine” (bknz. “makine cinleri”) inandıracak bir durum veya his yarattığı görülmektedir. Yüksek doz DMT alan kişilerde ortaya çıkan hal, bazen “çok zeki” ancak “duygusuz” olarak tanımlanan “farklı bir akıl” hissiyatı uyandırabilmektedir.[23]

Adolf Dittrich ve Daniel Lamparter tarafından yürütülen 1995 çalışmasına göre DMT tarafından bozulan bilinç, durumsal koşullardan çok alışılagelmiş faktörlerden kuvvetle etkilenmektedir. Bu çalışma sırasında araştırmacılar, bozulmuş bilinci gözlemlemek amacıyla APZ çizelgesinin üç boyutundan yararlanmıştır. İlk boyut olan uçsuz bucaksız sınırsızlık, çoğunlukla pozitif duygular ile ilişkili olup benlik sınırlarının yok oluşunu ifade eder.[27] İkinci boyut ise endişeli benlik yıkımıdır ve düşüncelerin karmaşıklaşması ile otonomi ve iradenin azalışını simgeler. Son olarak görsel yeniden yapılandırma ise işitsel veya görsel illüzyonlar ile halüsinasyonlardan söz eder. Sonuçlar, özellikle DMT’de olmak üzere tüm durumlarda ilk ve son boyutların fazlaca etkilendiğini göstermiş ve böylece bir ve üçüncü evrelerin durumdan bağımsız olarak güçlü bir şekilde değişime uğradığı açığa çıkmıştır.[27]

Bildirilen dış varlıklarla karşılaşma vakaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

DMT sarhoşluğu sırasında tanımlanan varlıklar, psikedelik sanatta farklı şekillerde tasvir edilmiştir. Makine cini terimi, insan-bitki ilişkisini inceleyen Terence McKenna tarafından uydurulmuş olup parçalı cinler veya değişken makine cinleri gibi terimlerle beraber DMT “hiperuzayında” karşılaştığı varlıkları tanımlamak için kullanılmıştır.[28][29] McKenna, “makine cinleri” ile ilk karşılaşmasını 1965’te Berkeley’de DMT tüttürdükten sonra yaşamıştır. Sonrasında onlarla karşılaştığı yer olan hiperboyutsal mekan ile ilgili yaptığı tahminler, birçok sanatçı ve müzisyene ilham vermiştir; DMT varlıklarına yüklenen anlam da McKenna’nın çoşkulu söylemleri nedeniyle gizli kültürel topluluklardaki bireyler tarafından oldukça tartışılmıştır.[30] Cliff Pickover da “makine cinlerinden” Seks, Uyuşturucu, Einstein ve Cinler kitabında bahsetmiştir.[6] Strassman, yaptığı DMT çalışmasında görev alanların karşılaştıklarını bildirdikleri “varlıklar” ile antik dinlerde yer alan Hayyot haq-Qodesh gibi mitolojik varlıklar arasındaki benzerliğe dikkat çekmiştir.[31] Aynı zamanda katılımcıların tariflediği mekanik tekerlek, vites ve makineler ile Tanah’ta bahsedilen canlı yaratıklar ve ofanim gibi düşlerdeki benzerliği savunarak bu yazıların da ortak bir nöropsikofarmakolojik deneyimden türemiş olabileceğini iddia etmiştir.[31]

Strassman’a göre DMT deneyimlerinde görülen ve daha pozitif “dış varlıklar”, meleklerle ilişkilendirilmelidir:

Tanah’ı anlamlandırmak için güvendiğim orta çağlı Yahudi filozoflar, melekleri tanrının ara bulucusu olarak betimlemektedir, tanrı için belirli işlevleri vardır. Kendi DMT çalışmam üzerine konuşacak olursam gönüllülerimin gördüğü varlıklar, meleksi olarak algılanabilir— öncesinde şekilsiz ve görünmez olup şimdi belirli bir halde giyindirilmiş gözükürler— gönüllünün psikolojik ve ruhsal gelişimi ile kararlaştırılırlar— ve o kişiye spesifik bir mesaj getirir ya da deneyim yaşatırlar.[32]

Strassman’ın deneyindeki katılımcılar aynı zamanda diğer bazı yaratıkların böcek ve uzaylıları anımsattığını söylemiştir.[33] Bunun sonucu olarak Strassman da gönüllüleri ile yaşadığı deneyimleri anlatmıştır: “Benim de aklım ruhun bizi nereye yönlendirdiği hakkında karıştı ve endişelendim. Bu noktada bu araştırma ile boyumu aşan işlere girişip girişmediğimi merak etmeye başladım.”[34]

Garip yaratıkları içeren halüsinasyonlar, 1958 yılında Stephen Szára tarafından psikotik hastalarda yapılan çalışmada da bahsedilmiştir. DMT etkisi altında olan bir hastası, DMT sarhoşluğunun ilk safhasında “devlere ya da başka şeylere benzeyen tuhaf yaratıklar” olarak nitelendirdiği varlıklarla karşılaştığını iddia etmiştir.[35][36]

DMT kullananlar tarafından görülen bu varlıklar, insansı olarak tariflendiği gibi hayvan formlarında da görülmüştür. “Küçük kişiler” (insan olmayan cüceler, cinler, iblis vb.) betimlemesi de sıkça kullanılmıştır.[37][38] Strassman ve birkaç kişi, uzaylılar tarafından kaçırılma ve dünya dışı varlıklarla olan deneyimler gibi durumların arkasında endojen olarak etki eden DMT’nin yarattığı halüsinasyonların olabileceğini öne sürmüştür.[39][40]

Rick Strassman, Hezekiel Kitabı’nda takırtılı ve gıcırtılı şeklinde tariflenen Hayyoth deneyimlerini baz alarak katılımcıların da gürültülü işitsel halüsinasyonlar gördüğünü (bir katılımcı tarafından “sesli bir şekilde sohbet edip kıkırdayan cinler” olarak tanımlanmıştır) ve benzerlikler olduğunu belirtmiştir.[31]

Ölüme yakın deneyimler

[değiştir | kaynağı değiştir]

2018’de yapılan bir araştırma, DMT kullanımı ve ölüme yakın deneyimler arasında kayda değer bir ilişkiyi açığa çıkarmıştır.[41] 2019’da yapılan geniş bir çaplı araştırmaya göre de ketamin, Salvia divinorum ve DMT (ve diğer klasik psikedelik maddeler); psikoaktif maddelerin kullanımı ile ölüme yakın durumlarda hissedilenler arasındaki benzerlik nedeniyle ölüme yakın deneyimlerle bağlantılıdır ancak sonuç olarak şu anki verilerle ketamin benzeri endojen nörokoruyucu ajanların ölüme yakın deneyimlerde görülen fenomenlerin altında yattığı hipotezini doğrulamak veya reddetmek mümkün değildir.[42]

Psikolojik yanıt

[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsanlarda yapılan doz bağımlı çalışmaya göre herhangi bir dozda damardan enjekte edilen dimetiltripamin; tansiyonda hafif yükselişe, kalbin hızlanmasına, göz bebeklerinin genişlemesine, rektal sıcaklığın artışına ve birçok kan molekülünün salınmasına (beta-endorfin, kortikotropin, kortizol, prolaktin ve büyüme hormonu) neden olurken melatonin seviyesini ise etkilememektedir.[23]

Endojen üretim ve etki ile ilgili varsayımlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

1950’lerde bazı psikiyatrik hastalıklarda görülen halüsinasyonların asıl olarak psikoaktif ajanların endojen üretimine bağlı olarak ortaya çıktığı öne sürülmüş ve buna da transmetilasyon hipotezi adı verilmiştir.[43] Diğer bazı test edilmemiş hipotezlere göre de insan beyninde üretilen endojen DMT, belirli psikolojik ve nörolojik hallerin oluşumunda rol almaktadır.[44] DMT; sıçan beyni, insan serebrospinal sıvısı ve memelilerin diğer başka dokularında küçük miktarda bulunan doğal bir yapıdır.[45][46][47][48] DMT üretimi için gerekli olan mRNA enzimi INMT’nin insanın serebral korteksi, koroid pleksusu, epifiz bezinde eksprese edilmesi nedeniyle DMT’nin insan beyninde endojen bir rol oynadığı tahmin edilmektedir.[49] Wisconsin Tıp ve Halk Sağlığı Üniversitesinden Nicholas Cozzi ile üç diğer araştırmacı, 2011 yılında DMT ve diğer endojen halüsinojenlerin biyosentezi ile ilişkili INMT’nin insan olmayan primatların (hint şebeği) epifiz bezi, retinal ganglion nöronları ve omuriliğinde bulunduğunu keşfetti.[50] Nörobiyolog Andrew Gallimore ise REM uykusu sırasında bir zamanlar var olan ancak şimdi kaybolmuş psikedelik yoğunlaşmalar sırasında DMT salgılandığını ve bu maddenin sadece modern nöral fonksiyonlarda değil antik beyinde de görev aldığını iddia etmiştir.[37]

Yan etkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akut olumsuz psikolojik tepki

[değiştir | kaynağı değiştir]

Özellikle meyilli kişilerde DMT, halk arasında “kötü kafa” olarak da bilinen şiddetli korku, paranoya, anksiyete, panik atak ve maddeye bağlı psikoz içeren psikolojik reaksiyonları tetikleyebilir.[51][52]

Bağımlılık sorumluluğu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer serotonerjik psikedelikler gibi DMT de bağımlılık yapayan ve suistimal riski az olan bir maddedir.[21] DSM-IV için yapılan bir madde kullanım bozukluğu araştırması, stimülan ve depresan psikoaktiflerden farklı olarak halüsinojenlerin neredeyse hiç bağımlılık yapmadığını ortaya koymuştur.[51][53] Şu andaki verilere göre DMT’nin bırakılmasıyla yoksunluk sendromu ortaya çıkmamakta ve sık kullanılmadığı takdirde kalıcı psikolojik bozukluk riskinin minimal olduğu bilinmektedir ancak DMT’nin ve Ayahuska’nın psikolojik bağımlılık potansiyeli tam olarak ortaya konulamamıştır.[54]

Tolerans

[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer klasik psikedeliklerden farklı olarak DMT’nin öznel etkilerine karşı herhangi bir tolerans gelişmediği görülmüştür.[2][55] DMT’nin 5 saat aralıklarla 5 gün boyunca günde 2 kez uygulanması ile yapılan çalışma sonrası herhangi bir tolerans kaydedilmemiştir. Saha araştırmalarına göre direnç dönemi 15-30 dakika sürmekte ve intravenöz uygulamadan 30 dakika sonrasında DMT’nin plazmadaki seviyesi neredeyse ölçülemeyecek düzeydedir.[55][56] Birbirine yakın dört DMT uygulamasıyla yapılan bir başka çalışmada ise psikolojik etkileri azaltan hiçbir tolerans görülmemiş ancak kalp hızı değişiklikleri ve nöroendokrin etkiler ise hafiflemiştir.[55][56] DMT’ye benzer şekilde Ayahuska’ya karşı tolerans da gözlenmemektedir.[57][58] LSD’ye karşı kuvvetli kişilere verilen tam halüsinojenik doz DMT ise çapraz toleransa maruz kalmamıştır.[59] Bu verilere göre DMT, diğer klasik psikedeliklerden farklı farmakolojik özellikler taşımaktadır.[56]

Uzun süreli kullanım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akut kardiyovasküler durumlar dışında DMT’nin uzun süreli kullanımına ilişkin herhangi bir yan etki saptanmamıştır.[52] Tekrarlayan ve tek seferlik DMT uygulamaları, kardiyovasküler sistemde değişikliklere neden olmuştur.[52] Sayısal olarak pek kayda değer olmasa da DMT, sistolik ve diyastolik kan basıncının yükselmesine neden olur; yüksek dozlarda ise sistolik kan basıncını güçlü bir şekilde etkiler.[60]

Uygulanma yolları

[değiştir | kaynağı değiştir]

İnhalasyon

[değiştir | kaynağı değiştir]

Buharlaştırılmış DMT için standart doz, 20-60 miligramdır ancak vücut kitlesi ve bireysel farklılıkların yanı sıra inhalasyon kuvvetine göre de etkisi değişir.[61] Sıklıkla birkaç solukta içe çekilir ancak kullanan kişi tek nefeste içine çekebiliyorsa daha düşük dozlar da tercih edilebilir. Etkileri kısa sürer, genellikle 5 ila 15 dakika, ve doza göre değişkenlik gösterir. İnhalasyonu takiben etkilerin başlaması da çok kısa zaman alır (45 saniyeden daha az bir süre), birkaç dakika içerisinde de en yüksek etki noktasına ulaşılır. DMT, içe çekildiğinde kısa ve ani etki göstermesi nedeniyle 1960 yıllarında “iş adamı kafası” olarak bilinmekteydi.[5] Çoğunlukla bitkisel maddelerin içerisine sokulmuş olarak özel bir nargileyle tüttürülebildiği gibi propilen glikol veya sebze gliserini ile çözündürülerek e-sigara aracılığıyla da alınabilir.[62] Bazı kullanıcılar ise esasen esrar özütü için yapılmış buharlaştırıcıları, (“balmumu kalemi”) kristalleri buhar haline getirirken sıcaklık kontrolü yapmanın kolay olmasından dolayı kullanmaya başlamıştır. İçerisinde DMT bulunduran ve Changa adı verilen bir tütün karışımı ise pipo ya da farklı tüttürme araçları ile kullanılabilmektedir.

İntravenöz enjeksiyon

[değiştir | kaynağı değiştir]

1990-1995 arasında New Mexico Üniversitesinde psikiyatrist Rick Strassman tarafından sürdürülen çalışmada, yüksek dozda DMT enjekte edilen katılımcıların uzaylı yaratıklarla deneyim yaşadıklarını iddia ettikleri görülmüştür. Sıklıkla görülen bu varlıklar, katılımcıların DMT etkisi altındayken ziyaret ettiklerini söyledikleri bağımsız gerçekliğin yerlileri olarak tanımlanmışlardır.[12]

Sabit akımlı bir infüzyonun yanında DMT kapsülü uygulamasını gözlemleyen bir 2023 çalışmasında DMT deneyiminin uzatılması hedeflenmiştir.[63]

Ağız yolu

[değiştir | kaynağı değiştir]

DMT’nin monoamin oksidaz tarafından deaminasyona uğratılarak yıkılmasından dolayı monoamin oksidaz inhibitörü (MAOİ) kullanılmadan oral yolla alınan DMT, hızla inaktive edilir.[4] Geleneksel bir Güney Amerika içeceği olan Ayahuska, Banisteriopsis caapinin DMT içeren Psychotria viridis, Psychotria carthagenensis ya da Diplopterys cabrerana yaprakları ile kaynatılmasından elde edilir.[4] Banisteriopsis caapinin içerisinde bulunan harmala alkaloidlerinin güçlü bir geri dönümlü monoamin oksidaz A inhibitörü (RIMA) olması sayesinde oral yoldan alınan DMT, deaminasyondan korunur.[4][64][65] Farklı tariflerin bulunmasının nedeni, Ayahuska’nın kullanımının amacı ve yerel malzeme mevcudiyetidir.[66] Batı ABD’de bulunan iki sık DMT kaynağı, kanarya kamışı otu (Phalaris arundinacea) ve Harding otudur (Phalaris aquatica). Bu istilacı otlar, düşük seviyede DMT ile birlikte diğer başka alkaloidlerin yanı sıra gramin adı verilen toksik ve ayrıştırması zor bir madde de içerir. Ek olarak juremada (Mimosa tenuiflora) da DMT saptanmıştır; Bu küçük ağacın iç kök kabuğunun pembe katmanında yüksek konsantrasyonda N,N-DMT bulunur.

RIMA ile birlikte ağızdan DMT alındığında uzun süren (3 saatten uzun), yavaş ve derin metafiziksel deneyimler (halüsinojen mantarlara benzer ancak daha şiddetli) meydana gelmektedir.[67]

Oral DMT’nin etki şiddeti, yanında alınan MAOİ’nin tipine ve dozuna bağlıdır. Etnobotanikçi Jonathon Ott tarafından iddia edilene göre 120 mg harmin (harmala alkaloidlerinden bir RIMA) ile alınan 20 mg DMT, psikoaktif etkiler göstermiştir. Kendisine göre görüntü oluşumunun eşik değeri, 120 mg harminin yanında alınan 30 mg DMT’dir.[68] Bu, standart doz yerine geçmemektedir çünkü ilaç metabolizması, bireysel olarak değişmektedir.

Etkileşimleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

MAO metabolizması nedeniyle oral yoldan alınınca inaktif olan DMT, Ayahuska gibi özellikle harmin ve harmalin olmak üzere MAOİ içeren içeceklerde bulunur.[60] MAOİ’lerin SSGİ antidepresanları gibi serotonerjik ilaçlarla birlikte alımı sonucu ölümcül olabilen serotonin sendromu (SS) benzeri durumlar görülebilir.[51][64] Serotonin sendromu; trisiklik antidepresanlar, opyatlar, analjezikler ve migren karşıtı ilaçlarla da ortaya çıkabilmektedir; son zamanlarda dekstrometorfan (DXM), MDMA, ginseng ve sarı kantaron kullanmış bireylerin dikkatli olması önerilir.[51]

SSGİ’lerin, trisiklik antidepresanların ve MAOİ’lerin kronik kullanımı sonrasında SSGİ nedenli 5-HT2A reseptörlerinin down-regülasyonu veya MAOİ nedenli 5-HT2A reseptör duyarsızlaşması sonucu psikedeliklerin kişisel etkisi azalmaktadır.[69] Ancak bir klinik çalışma sırasında selektif serotonin geri alım inhibitörleri (SSGİ) alan depresyon hastalarındaki DMT etkilerinin azalmadığı hatta antidepresan almayan hastalara göre daha kuvvetli mistik deneyimlere, duygusal aydınlanmalara ve daha yüksek benlik ölümü skorlarına neden olduğu ortaya çıkmıştır.[70] Bu sonuç, daha öncesinde yapılan SSGİ’lerin serotonerjik psikedelik etkisini azalttığı yönündeki araştırmayla ters düşer.[71] Psikedeliklerin antipsikotikler ve antikonvülzanlarla olan etkileşimi tam olarak ortaya konulamamıştır ancak raporlara göre psikedelikler ve lityum gibi mod dengeleyici maddelerin birlikte kullanımı sonucu bipolar hastalarında nöbetler ve dissosiyasyonlar ortaya çıkabilir.[69][72]

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

DMT içeren doğal maddeler (hem bitkisel hem de hayvansal), Kolomb öncesinden beri Güney Amerika’da kullanılmaktaydı.[73][74]

DMT’nin ilk kez sentezlenişi, 1931’de Kanadalı kimyager Richard Helmuth Fredrick Manske tarafından gerçekleşirilmiştir.[75][76] Doğal bir ürün olarak keşfi ise 1946’da Mimosa tenuifloranın kök kabuğundan elde edip nigerina adını verdiği alkaloidden izole etmesiyle Brezilyalı kimyager ve mikrobiyolog Oswaldo Gonçalves de Lima tarafından yapılmıştır.[12][76][77] Ancak bu durumu itinayla incelemiş Jonathan Ott, Gonçalves de Lima tarafından tanımlanan nigerinanın ampirik formülünün bir oksijen atomu içerdiğini ve DMT’nin saf formu olmadığı öne sürmüştür.[68] 1959’da Gonçalves de Lima, içerisinde DMT bulunduğunu net bir şekilde kanıtlayan Mimosa tenuiflora köklerini Amerikan kimyagerlere sunmuştur.[68][78] DMT’nin daha kesin ve resmi izolasyonu, Evan Horning’in (1916-1993) liderlik ettiği bir Amerikan kimyagerler topluluğu tarafından Anadenanthera peregrinanın tohum ve kabuklarından 1955’te yapılmıştır.[68][79] 1955’ten beri DMT’nin en az on familyadaki elli bitki türünde, en az dört hayvan türünde ve üç memelide (insanlar dahil) bulunduğu keşfedilmiştir.[80][81]

Bilimsel anlamda DMT’nin halüsinojenik özellikleri, 1956’da Macar kimyager ve psikiyatrist Stephen Szára tarafından keşfedilmiştir. Yazdığı Dimetiltriptamin: İnsanlarda Metabolizması ve Serotonin Metabolizmasına Psikotik Etkileri makalesinde Speeter ve Anthony’nin metoduyla sentezlenmiş sentetik DMT’nin intramüsküler enjeksiyon ile 20 gönüllüye uygulandığını yazmıştır. Bu gönüllülerden toplanan idrar örneklerinde DMT metabolitlerine rastlanmamıştır.[82] Bu durum, DMT’nin kimyasal yapısını psikoaktif olarak ve dinsel törenlerdeki kültürel kullanımı ile bağdaştırmıştır.[83]

Önemli dönüm noktalarından bir diğeri de Amazon yerlilerinin Ayahuska için kaynattıkları Banisteriopsis caapi asmasının yanında DMT içeren bitkilerin sıkla kullanıldığının keşfidir. 1957 yılında Amerikan kimyagerler Francis Hochstein ve Anita Paradies, Prestonia amazonicum adı verilen ve sıklıkla B. caapi ile “birlikte karıştırılan” “sulu bir yaprak özütünde” DMT saptamıştır.[84] Bu çalışmada Prestonia amazonicanın düzgün bir botanik tanımlamasının yapılmaması, Amerikan etnobotanikçi Richard Evans Schultes (1915-2001) ve diğer başka bilim insanlarının güvenilirlik bakımından dikkatini çekti.[85][86] Bu hata, muhtemel olarak yazar William Burroughs’ın Tangier’de 1961’de deneyimlediği DMT’yi “Prestonia” olarak adlandırmasına neden olmuştur.[87] Daha iyi bir kanıt, 1965’te kendisine Aguaruna Kızılderilileri tarafından verilmiş ve Diplopterys cabrerana (o zamanlar Banisteriopsis rusbyana olarak bilinmekteydi) yapraklarından elde edilmiş alkaloidlerden DMT izole etmesiyle Fransız farmakolog Jacques Poisson’dan gelmiştir.[86] Yine bir sık kullanılan Ayahuska bileşeni Psychotria viridisteki DMT saptanması ise 1970’te yayımlanan ve farmakolog Ara der Marderosian liderliğindeki bir grup Amerikalı araştırmacının raporuna dayanmaktadır.[77][88] Huni Kuin halkından aldıkları P. viridis yapraklarının içerisinde DMT saptamakla kalmamışlar, aynı halkın hazırladığı Ayahuska’dan aldıkları bir örnekte de DMT’yi göstermişlerdir.[77]

Kimyasal özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Görünüm ve şekil

[değiştir | kaynağı değiştir]

DMT, diğer asidik tuzlarının kuvvetli bir nem emici olması ve kolayca kristalize edilememesi nedeniyle genellikle bir hemifumarat şeklinde depolanmaktadır.[89][90] Hemifumarattan daha az kararlı olmasına rağmen DMT’yi buharlaştıran kullanıcılar, daha düşük bir kaynama noktasına sahip olması nedeniyle serbest baz halini tercih etmektedir.[89]

DMT, 2,57’lik dağılım katsayısına sahip lipofilik bir bileşendir.

Sentez

[değiştir | kaynağı değiştir]

Biyosentez

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dimetiltriptamin, şikimik asit yolağı kullanılarak indol alkaloidlerinden türetilir. Biyosentezi nispeten basittir. Ana amino asit L-triptofan, bitkilerde endojen olarak sentezlenebilirken hayvanlar için ise esansiyel bir amino asittir ve dışarıdan alınması gerekir. Kaynağı ne olursa olsun biyosentezin ilk adımı, L-triptofanın bir aromatik amino asit dekarboksilazıyla (AADC) dekarboksile edilmesidir. Oluşan ürünün analogu triptamindir. İndoletilamin-N-metiltransferazın (INMT) nükleofilik hasar sonucu kofaktör S-adenozilmetiyoninden (SAM) bir metil grubunu triptamine katalize etmesi sonucu transmetilasyon görülür. Bu reaksiyon sonucu SAM, S-adenozilhomosisteine (SAH) dönüşür ve ara ürün olan N-metiltriptamin (NMT) ortaya çıkar.[91][92] NMT de aynı şekilde transmetilasyona uğrar ve son ürün olan N,N-dimetiltriptamin meydana gelir. Triptamin transmetilasyonu, ex vivo olarak tavşan INMT’sini en kuvvetli şekilde inhibe ettiği gösterilmiş iki tepkime ürününe göre düzenlenir: SAH ve DMT.[93][94][95]

Bu transmetilasyon mekanizması, SAM’ın metil grubunun carbon-14 ile radyoaktif işaretlenmesi sonucu ((14-C-CH3)SAM) defalarca kanıtlanmıştır.[91][93][95][96][97]

Laboratuvar sentezi

[değiştir | kaynağı değiştir]

DMT, birçok madde kullanılarak farklı yollarla sentezlenebilir. Bu yollardan biri, indolün okzalil klorür ile tepkimesi sonrası dimetilaminle tepkimeye sokulması ve lityum alüminyum hidrit kullanarak karbonil fonksiyonelliğini azaltmaktır.[98] İkinci sık kullanılan yol ise triptaminin formaldehit kullanılarak N,N-dimetilasyona uğratılması ve sonrasında sodyum siyanoborohidrür veya sodyum triasetoksiborohidrür ile indirgenmesidir. Sodyum borohidrür de kullanılabilecek maddelerden biridir ancak iminler ile yarışmalı olması sonucu karbonil gruplarına karşı daha selektif olması nedeniyle daha düşük sıcaklıklara ve daha fazla miktarda ayıraca ihtiyaç duyar.[99] Sodyum siyanoborohidrür veya sodyum triasetoksiborohidrür (çoğunlukla in situ olarak siyanoborohidrürden meydana getirilir ancak su veya metanol bulundurma olasılığı nedeniyle tercih edilmeyebilir) kullanılan yolaklarda siyanatlı triptaminin yanı sıra toksisitesi bilinmeyen beta-karbolin yan ürünleri de ortaya çıkar; buna karşın asit olmayan ortamda kullanıldığında sodyum borohidrür için böyle bir durum söz konusu değildir.[100] Bir bitki özütü olan bufotenin de DMT’ye dönüştürülebilir.[101]

Alternatif olarak fazla miktarda metil iyodür ya da metil P-toluensülfonat ve sodyum karbonat kullanılarak triptaminin fazla metilasyonu sağlanabilir, bu şekilde ortaya dörtlü amonyum tuzu ortaya çıkar. Bu madde de dekuartanize (demetilize) edilerek DMT’yi sağlayacak etanolamine dönüştürülür. Aynı iki adımlı tepkime, 5-MeO-DMT gibi diğer bazı N,N-dimetilize bileşenleri sentezlemek için de kullanılır.[102]

Merdiven altı üretim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gizli üretimlerde triptamin ve okzazil klorür gibi başlangıç maddelerinin elde olmaması nedeniyle genelde DMT sentezi tercih edilmez. Bunun yerine nafta ve heptan gibi apolar hidrokarbon çözücüler ile sodyum hidroksit gibi bazlar kullanılarak bitkilerden elde edilmesi daha sık başvurulan bir yöntemdir.

Alternatif olarak asit-baz ekstraksiyonu da tercih edilebilir.

DMT içeren birçok bitki, yeterli seviyede kaynak sağlamaktadır ancak Mimosa tenuiflora, Acacia acuminata ve Acacia confusa gibi spesifik bitkiler en sık kullanılanlardır.[2]

Ekstraksiyon için kulanılan kimyasallar, kolayca bulunabilecek malzemelerdir. Bitkisel maddenin tedariği ise bazı ülkelerde yasaklanmıştır. Son ürün olan DMT ise çoğu ülkede yasa dışıdır.

Vücut sıvılarında saptanması

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kromatografik yöntemler, klinik zehirlenme vakalarında ya da şüpheli ölümlerin adli tıbbi araştırmalarında bir tanısal araç olarak DMT’nin kan, plazma veya idrarda ölçülmesi amacıyla kullanılabilir. Genel olarak alımı takiben birkaç saat sonrasında ölçülen kan veya plazma DMT seviyeleri, 10-30 μg/L arasında değişir. 24 saat içerisinde oral yolla alınan maddenin sadece %0,1 kadarı değişmeden idrarla atılır.[103][104]

İndoletilamin N-metiltransferaz (INMT)

[değiştir | kaynağı değiştir]

İndoletilamin N-metiltransferazın (INMT) lokalizasyonu için moleküler biyoloji teknikleri kullanılmaya başlamadan önce standart değerler kabul edilerek araştırmalar yapılmaktaydı;[105][106] bunun için INMT’nin aktif olarak bulunduğu kabul edildiği biyolojik materyaller, enzim ölçümüne tabi tutuldu. Bahsedilen enzim ölçümleri, ya triptamin gibi substratların yanına ilave edildiği (14C-CH3)SAM benzeri radyoaktif olarak işaretlenmiş metil vericilerle ya da in vivo yapıyı ortaya koymak için (14C)NMT tarzında radyoaktif işaretli substratlarla gerçekleştirilmiştir.[107][108][109] INMT varlığı ve aktivitesini (ya da yokluğunu) kanıtlamak için eklenilen radyoaktif maddenin kalitatif tespitinin yeterli olması nedeniyle INMT ölçümlerinde kullanılan analiz metodlarının endojen olarak üretilen minik DMT miktarının direkt ölçümünde kullanılan yöntemler kadar duyarlı olması gerekmemektedir. İnce katman kromatografisi (TLC) denilen bu kalitatif yöntem, çalışmaların birçoğunda tercih edilmiştir.[107] Aynı zamanda 1970’lerin başlarında tavşan ve insan akciğerleri kullanılarak yapılan kütle spektrometrisi sonuçları ile ters izotop dilüsyon analizi birleştirilerek INMT’nin triptaminin NMT ve DMT’ye transmetilize edilmesini katalizlediğine ilişkin güçlü kanıtlar elde edilebilir.[110][111][112] 1974-

1975’te (14C-CH3)SAM ve NMT substratlarının sıçan kan hücreleri ya da beyin hücreleri ile inkübe edilmesi sonucu beyin dokusunda tetrahidro-β-karbolin türevleri ve ihmal edilebilir miktarda DMT’nin üretildiğinin keşfi ile TLC metodlarının seçicilikte yetersiz kaldığı görülmüştür.[107][108][113] INMT ve DMT biyosentezi üzerine neredeyse şimdiye kadar yapılmış tüm çalışmalarda kulllanılan TLC yöntemlerinin aslında tetrahidro-β-karbolinler ile DMT’yi ayırt edemediği fark edilmiştir.[107] Sıçan ve insan hücrelerinde DMT üreten INMT’nin bulunduğunu kanıtlayamayan problemli TLC yöntemlerinin kullanılması nedeniyle in vivo da dahil olmak üzere kuş ve memeli beyinlerinde yapılan INMT aktivitesi ya da DMT biyosentezi çalışmalarına darbe vurulmuştur.[107][114][115][116][117][118][119][120] 1978’te sıçan beyninde INMT’nin DMT üretimindeki in vivo aktivitesi üzerine yapılan son TLC çalışmasında radyoaktif triptaminin DMT’ye biyotransformasyonunun gerçek ancak cüzi miktarda olduğu ortaya konulmuştur.[121] Daha sonrasında bu çalışmada kullanılan metod da tetrahidro-β-karbolinlerin DMT’den ayrımı üzerine sorgulanmıştır.[108]

INMT kalitatif tespiti için moleküler biyoloji ve immünohistokimya teknikleri kullanılmaya başlanmıştır. İnsanlarda INMT’yi kodlayan gen, 7. kromozomda bulunmaktadır.[106] Northern blot analizleri sonucu INMT’nin mesajcı RNA’sının (mRNA); tavşan akciğeri, insan tiroiti, insan adrenal bezi ve insan akciğerinde de bolca eksprese edildiği görülmüştür.[105][106][122] İnsanın kalp, çizgili kas, trakea, mide, ince bağırsak, pankreas, testis, prostat, plasenta, lenf nodu ve omuriliğinde ise orta seviyede ekspresyon bulunmuştur.[106][122] Tavşan beyni ile insanın timüs, karaciğer, dalak, böbrek, kalın bağırsak, over ve kemik iliğinde ise düşük derece ekspresyondan bahsedilir.[106][122] INMT mRNA ekspresyonu; periferik kan lökositleri, beyin ve yedi kranyal bölgede (talamus, subtalamik çekirdek, kaudat çekirdek, hipokampüs, amigdala, substantia nigra ve korpus kallosum) bulunmaz.[106][122] İmmünohistokimyasal yöntemlerle yüksek miktarda INMT, ince ve kalın bağırsağın glandüler epitel hücrelerinde tespit edilmiştir. 2011’de yapılan immünohistokimyasal çalışmalar ise retina, omurilik nöronları ve epifiz bezi gibi ilkel sinir dokularda INMT saptamıştır.[50] In situ hibridizasyonun (northern blot analizinden çok daha güvenilir bir yöntem) kullanıldığı bir 2020 çalışmasında INMT ekspresyonu için gerekli kodlar; insanın serebral korteksi, koroid pleksusu ve epifiz bezinde bulunmuştur.[49]

Doğal hal

[değiştir | kaynağı değiştir]

Memeliler

[değiştir | kaynağı değiştir]

1961’de Science’ta yayımlanan Julius Axelrod raporuna göre triptaminin DMT’ye biyotransformasyonunu sağlayan bir N-metiltransferaz enzimi, tavşan akciğerinde saptanmıştır.[123] Bu keşif, halıhazırda var olan insan ve diğer memelilerdeki endojen DMT sentezine ilgiyi biraz daha artırmıştır.[45][107] Sonrasında ise iki majör kanıt grubu araştırılmaya başlanmıştır: N-metiltransferaz enziminin tespiti ve hakkında daha fazla bilgi edilinmesi ile vücut sıvı ve dokularında endojen olarak sentezlenen DMT’nin analizi.[107]

2013’te araştırmacılar, kemirgen epifiz bezinden elde edilmiş mikrodiyalizinde DMT saptamıştır.[124]

2014’te yayımlanan çalışmada insan SK-Mel-147 melanom hücre dizisinde N,N-dimetiltriptaminin biyosentezi rapor edilmiş ve peroksidazlarla metabolize edildiği açıklanmıştır.[125]

Epifiz bezindeki asidofilik hücreler tarafından üretilen DMT’nin yarısından fazlasının ölümden önce ve ölüm sırasında sentezlendiği varsayılmaktadır, toplam miktarı da 2,5-3,4 mg/kg arasındadır. Ancak Strassman tarafından öne sürülen bu iddia, epifiz bezinin DMT’yi önemsiz bir miktarda sentezlediğini düşünen David Nichols tarafından eleştirilmiştir. Epifizin kalsifikasyonu veya çıkartılması sonucunda DMT’nin etkisinin geçmesinde ortaya çıkan hiçbir belirti görülmemiştir. Ortaya çıkan belirtiler, epifizin asıl fonksiyonu olarak bilinen melatonin üretiminin durmasına bağlı olarak görülür. Nichols’a göre ölüme yakın deneyimler yaşayan hastalarda meydana gelen öforiden endorfin ve dinorfin sorumludur.[126]

2014’te bazı araştırmacılar tarafından DMT ve 5-MeO-DMT’nin Sigma-1 reseptörleri üzerinden insan bağışıklık hücrelerinde immünmodülasyonda rol aldığı gösterilmiştir. Bu immünmodülasyon, önemli antiinflamatuar etkiler ve deri rejenerasyonuna katkı sağlıyor olabilir.[127]

Endojen DMT

[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikedelik bir bileşen olup memelilerde endojen olarak bulunan N,N-dimetiltriptamin, aromatik L-amino asit dekarboksilaz (AADC) ve indoletilamin-N-metiltransferaz (INMT) tarafından sentezlenir. Araştırmalar; sıçan ve insanlarda INMT transkripsiyonu, sıçan beyni ve perifer dokularındaki INMT ve AADC mRNA’ların birlikte bulunma durumları ve sıçan beynindeki DMT seviyeleri üzerinde odaklanmıştır. In situ hibridizasyon kullanılarak hem sıçan hem de insan serebral korteksi, epifiz bezi ve koroid pleksusunda INMT transkripsiyonu gösterilmiştir. Sıçanların AADC ile INMT ekspresyonunu perifer dokularında nadiren beraber bulundurmalarına karşın beyinlerinde ise kayda değer bir kolokalizasyondan söz edilebilir. Epifiz bezi olan ve olmayan sıçanlarda belirlenen ekstrasellüler serebral korteks DMT seviyeleri, serotonin gibi geleneksel monoamin nörotransmitterlerinin seviyelerine benzerlik göstermiştir. Epifiz bezinin varlığı veya yokluğunda değişmeksizin deneysel olarak kalbi durdurulan sıçanların görsel korteksindeki DMT seviyelerinde önemli bir artış tespit edilmiştir. Bu çalışmalar, bilinen monoamin nörotransmitterleri ile karşılaştırılabilecek seviyede DMT sentezi ve salgılanmasını ilk defa gösterebilmiş ve aynı durumun insan beyninde de görülebileceği olasılığını doğurmuştur.[128]

Endojen DMT’nin memelilerde tespitini ilk iddia eden çalışma, 1965’in Haziran ayında yayımlanmıştır: Alman araştırmacılar F. Franzen ve H. Gross, insan kan ve idrarında yapısal analogu bufotenin (5-HO-DMT) ve DMT’yi niceliksel olarak saptadıklarını raporlamıştır.[129] Dört ay sonrasında yayımlanan bir makalede ise bu çalışmada kullanılan metod şiddetle eleştirilmiş ve ortaya konulan sonuçlara karşı şüphe doğurtulmuştur.[130]

2001 öncesinde endojen DMT seviyesini ölçmek için kullanılan analitik yöntemlerin çok azı, duyarlılık ve özgüllük bakımından güvenilir sonuçlar verebilmiştir.[131][132] Kütle spektrometrisi ile birlikte kullanılan gaz kromatografisi (GC-MS), minimal bir kriter olarak kabul edilmiştir.[132] 2005’te yayımlanan bir araştırma, endojen DMT’nin ölçümünde o zamana kadar kullanılan en özgül ve duyarlı yöntemi tercih etmiştir: elektrosprey iyonizasyon ile birlikte sıvı kromatografisi-ardışık kütle spektrometrisi (LC-ESI-MS/MS), 1970’lerde kullanılan en iyi yöntemlerdeki tespit sınırının (LOD) 1/12-1/200’ü kadar bir tespit sınırına sahiptir.

Bir sıçanın epifiz bezinden elde edilmiş mikrodiyalizin kullanılarak yapıldığı 2013 çalışmasında DMT saptanmış ve memeli beynindeki endojen DMT için kanıt oluşturulmuştur.[124] 2019 deneylerinde ise sıçan beyninin DMT sentezleme ve salgılama kapasitesine sahip olduğu gösterilmiştir. Elde edilen bu sonuçlar, aynı durumun insan beyninde de gerçekleştiği olasılığını doğurmuştur.[49]

1978’te yapılan psikiyatrik çalışmada insanların serebrospinal sıvısında dimetiltriptamin ve O-metilbufotenin saptanmıştır.[133]

Farmakoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Farmakodinamik

[değiştir | kaynağı değiştir]

DMT, şu serotonin reseptörlerine 0,6 μmol/L'den az afinite ile selektif olmadan bağlanır: 5-HT1A, 5-HT1B, 5-HT1D, 5-HT2A, 5-НT2B, 5-HT2C, 5-HT6 ve 5-HT7.[134][135][136][137][138] 5-HT1A, 5-HT2A ve 5-HT2C için agonist etkisi olduğu bilinmektedir.[134][135][137][138] Diğer serotonin reseptörleri üzerindeki etkisi şu anlık bilinmemektedir. Yapılan iki in vitro çalışmada insanin 5-HT2B reseptörlerine 0,108 ve 1,184 μmol/L'lik afinite göstermektedir.[134][137] Bu bilginin önemi olmasının nedeni, 5-HT2B reseptörüne yüksek afinite gösteren serotonerjik ilaçların sık veya kronik kullanımının kalp kapak hastalıklarıyla ilişkilendirilmiş olmasıdır.[139][140][141]

Dopamin D1, α1-adrenerjik, α2-adreneriik, imidazolin-1 ve σ1 reseptörlerine de afinite gösterdiği saptanmıştır.[136][137][142] σ1 reseptörü için aktivasyon konsantrasyonu, yaklaşık olarak 50-100 μmol/L'dir.[143] Diğer reseptörlerdeki etkisi ise tam olarak bulunamamıştır. Aynı zamanda insan plateletlerindeki yüzey serotonin taşıyıcısı (SERT) ve Güz Tırtıllarının Sf9 hücrelerinde de geçici olarak eksprese edilen sıçan veziküler monoamin taşıyıcısı 2 (VMAT2) için substrat olarak da görev aldığı in vitro gösterilmistir. DMT, plateletlere SERT aracılı serotonin alımını 4 ± 0,7 μmol/L'de inhibe edebilirken VMAT için ise bu değer 93 ± 6.8 μmol/L'dir.[144] Ek olarak DMT, 80-114 nM’lik EC50 değerinde potansiyel bir serotonin salgılatıcı ajandır.[145][146]

Diger bilinen "klasik halüsinojenler" gibi DMT'nin psikedelik etkilerinin çoğu da 5-HT2A'yı selektif olarak aktive etmesine bağlıdır.[147][23][134][148][149][150][151][152] In vitroda insan 5-HT2A reseptörü için DMT'nin EC50 (maksimum etkisinin yarısını ortaya çıkardığı konsantrasyon) değeri 0,118-0,983 μmol/L arasındadır.[134][137][138][153] Saptanmış olan bu değerler, tam bir psikedelik dozun uygulanmasının ardından kan ve plazmada ölçülen konsantrasyonlara uygundur.

DMT, halüsinojen etkisine toleransın gelişmediği tek tük psikedeliklerdendir.[55][154] DMT'ye toleransın gelişmemesinin nedeni, LSD ve DOI gibi diğer psikedeliklerden farklı olarak in vitroda 5-HT2A reseptörlerini duyarsızlaştırmaması olabilir.[55][155] Bunun sebebinin ise DMT'nin 5-HT2A reseptörü için eğilimli bir agonist olması olduğu düşünülmektedir.[145][154] Daha da detaya inmek gerekirse DMT, β-arrestin2'yi fazlaca çoğaltmadan serotonin 5-HT2A reseptörünün Gq sinyal yolağını uyarır.[145][154] β-arrestin2 aktivasyonu, aşağı regülasyon ve taşifilaksi ile ilişkilidir.[154][156][157] DMT'ye benzer olarak 5-MeO-DMT de 5-HT2A'nın eğilimli reseptörü olup β-arrestin2'yi minimal düzeyde aktive eder, bu nedenle halüsinojenik etkisine karşı tolerans gelişimi çok azdır.[145][158]

DMT'nin 2C reseptörü üzerinde 2A reseptörüne göre daha güçlü bir etki göstermesinden dolayı 5-HT2C’nin de DMT'nin etkilerinin ortaya çıkmasında görev aldığı tahmin edilmektedir.[137][138][149][159] 5-HT1A ve σ1 reseptörleri gibi diğerleri de etkilerde görev alıyor olabilir.[136][143][149][151][160]

2009’da DMT’nin σ1 reseptörü için endojen bir ligant olabileceği hipotezi ortaya atılmıştır.[143][160] σ1 aktivasyonu için in vitroda gerekli DMT düzeyi (50-100 μmol/L), fare beyninde 106 μmol/L olarak ölçülen aktif konsantrasyona yakındır.[161] Bu değer, sıçanın beyin dokusunda ve düşük aktivitedeki insan plazmasında ölçülen değerin en az 4 katı kadardır; bu yüzden σ1 reseptörlerinin DMT ile sadece yüksek konsantrasyonlarda aktive olduğu düşünülmektedir. Eğer DMT sinaptik veziküllerde depolanmakta ise veziküllerin salgılama yapması ile bu seviyelere ulaşılabilir.[144] Örnek vermek gerekirse beyin dokusundaki ortalama serotonin miktarı, 1,5-4 μmol/L aralığındayken sinaptik veziküllerdeki serotonin konsantrasyonu ise 270 mM’dir.[162][163][164] Veziküler salgılanmayı takiben serotonin reseptörlerinin içerisinde bulunduğu sinaptik boşluktaki serotonin konsantrasyonu ise 300 μmol/L civarındadır. Reseptör bağlantısının afinitesi, etki ve dokulardaki ortalama konsantrasyonun in vitroda ölçülmesi her ne kadar kullanışlı olsa da DMT’nin veziküllerdeki, sinapslardaki ve intrasellüler reseptörlerdeki konsantrasyonu hakkında bilgi verememektedir. Bu koşullar altında reseptör seçiciliği konusu tartışmalıdır, psikedelik etkilerin ortaya çıkmasında öncesinde belirtilen reseptörlerin aktive olması rol oynuyor olabilir.

Eylül 2020’de yapılan in vitro ve in vivo çalışmalarda Ayahuska içerisinde bulunan DMT’nin nörogenezi yani sinir hücresi yapımını uyardığı ortaya çıkmıştır.[165]

DMT, kemirgenlerdeki psikedelik etkilerin bir göstergesi olan kafa seğirmesi tepkisini (HTR) yaratır.[1][2][166][167] Ancak farelerdeki HTR örnekleri ise oldukça çeşitlidir: diğer psikedelikler gibi HTR yaratabilir, diğer psikedeliklerden daha az kuvvetli HTR yaratabilir ya da hiç HTR yaratmaz.[1][2][166] Alınan farklı sonuçlar, DMT’nin hızlı metabolizması veya farklı türlerdeki farklı özelliklerine bağlı olabilir.[2] DMT aynı zamanda kemirgenlerde yapılan ilaç ayrım testlerinde LSD ve DOM tarzı yanıta yol açabilir.[167]

DMT’nin hızlı ve sürdürülebilir bir nöroplastisite sağlayarak geniş spektrumlu tedavi yöntemi olarak kullanılabilecek bir psikoplastojen olduğu ortaya çıkartılmıştır.[168]

Serotonin 5-HT2A reseptörünün DMT, diğer psikedelikler ve agonistleri ile bağlantısının kriyojenik elektron mikroskopisindeki yapısı; Bryan L. Roth ve meslektaşları tarafından incelenip raporlanmıştır.[169][170]

Farmakokinetik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tam psikedelik dozun kas içi enjeksiyonunu (0,7 mg/kg, n = 11) takiben kanda ölçülen ve damar içi uygulanması (0,4 mg/kg, n = 10) sonrası plazmada ölçülen zirve DMT seviyeleri, sırasıyla 14-154 μg/L ve 32-204 μg/L arasındadır.[23][171]

DMT’nin bu değerlere tekabül eden molar konsantrasyonu ise kanda 0,074-0,818 μmol/L civarındayken plazmada ise 0,17-1,08 μmol/L aralığındadır. Ancak birçok çalışmaya göre periferik uygulama sonrası DMT, sıçan ve köpek beynine aktif transportla taşınmış ve biriktirilmiştir.[172][173][174][175][176]

İnsan beyninde de benzer aktif transport sonrası DMT’nin kana göre beyin dokusunda birkaç kat daha fazla bulunabileceği düşünülmüştür, bu nedenle lokal olarak ölçülen sonuçlar daha düşük veya yüksek bulunabilmektedir. Bu değerler, beyinde 1,5-4 μmol/L düzeyinde seyreden serotonin miktarı ile uyum sağlamaktadır.[162][163]

Zirve psikedelik etkilerin gözlemlendiği hızla uyumlu olarak zirve konsantrasyona ulaşma süresi (Tmax) intramüsküler uygulama sonrasında kan için 10-15 dakika iken intravenöz uygulama sonrasında ise plazma için 2 dakikadır.[23][171] Ayahuska çayı içerisinde ya da liyofilize edilmiş Ayahuska kapsülü ile oral yoldan alındığında ise Tmax, sırasıyla 107,59 ± 32,5 dakika ve 90-120 dakikaya çıkmıştır.[177][178]

DMT’nin yok edilmesine ilişkin farmakokinetik bilgi ise henüz çalışılmamış ve rapor edilmemiştir.

Lipofilik özellikleri nedeniyle kan-beyin bariyerini kolayca aşar ve santral sinir sistemine girer.[179]

Toplum ve kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hukuki statü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası kanunlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararasında DMT’nin izinsiz, muafiyetsiz veya ruhsatsız bulundurulması yasa dışıdır ancak Ayahuska ve diğer DMT çayları ise yasalara uygundur. Uluslararası kademede DMT, Psikotropik Maddeler Kongresi tarafından yönetilmektedir. Kongreye göre elde bulundurmak, satın almak, sipariş vermek, satmak, pazarlamak ve dağıtmak suçtur.

Kıta ve ülkeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı ülkelerde Ayahuska; yasaklanmış, denetimli veya yasayla düzenlenmişken bazı ülkelerde ise belli bir seviyeye kadar bulundurmak, satmak ve kullanmak ise yasalara uygundur.

Asya kıtası

[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrail — DMT, yasa dışı bir maddedir, üretimi, ticareti ve bulundurulması suçtur.[180]

Hindistan — DMT’nin üretimi, taşınması, ticareti ya da bulundurulması durumunda 10 yıla varan hapis cezası verilebilir.[181]

Avrupa kıtası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransa — Çoğu bitkisel kaynağı ile birlikte DMT, bir stupéfiant (narkotik) olarak sınıflandırılmaktadır.

Almanya — Sınıf I uyuşturucu olarak yasaklanmıştır.[182]

İrlanda Cumhuriyeti — Uyuşturucuların Suistimali Kanunu altında sınıf I uyuşturucu olarak illegaldir.[183] Santo Daime kilisesi üyesinin 2014’te DMT için dinsel bir muafiyet izni almaya çalışması başarısızlıkla sonuçlanmıştır.[184]

Letonya — Sınıf I uyuşturucu olarak yasaklanmıştır.[185][186]

Hollanda — Sınıf I uyuşturucu olarak Opyum Yasası altında yasaklanmıştır. Üretim, ticaret ve bulundurulması yasa dışıdır.

Rusya — Türevleri de (sumatriptan ve zolmitriptan) dahil olmak üzere sınıf I uyuşturucu olarak değerlendirilmiştir.[187]

Sırbistan — Stereoizomerleri ve tuzları da dahil olmak üzere Psikoaktif Maddelerin Kontrolü Kanunu altında sınıf IV madde (psikotropik madde) olarak listelenmiştir.

İsveç — Sınıf I uyuşturucu olarak kabul edilmektedir. İsveç yüksek mahkemesi 2018’de DMT içeren bitki maddesinin bol miktarda bulundurulmasını yasa dışı kabul etmiştir ancak az miktarda işlenmemiş bitki maddesi bulundurmak yasa dışı değildir.[188][189]

Birleşik Krallık — Sınıf A uyuşturucu olarak listelenmiştir.

Belçika — DMT’nin bulundurulması, satılması, alınması veya ithal edilmesi yasaktır. Kullanım kesin bir biçimde yasaklanmamıştır ancak kullanımın elde bulundurmaya işaret etmesi nedeniyle yasak sayılabilir.[190]

Kuzey Amerika

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kanada — Uyuşturucu ve Madde Kontrol Yasası altında Sınıf III uyuşturucu olarak belirlenmiştir ancak dini grupların kullanımı legaldir.[191] 2017’de Santo Daime Céu do Montréal Kilisesi, ayinlerinde sembol olarak Ayahuska kullanma muafiyetini kazanmıştır.[192]

Amerika Birleşik Devletleri — 1970 Madde Kontrolü Yasası’na göre sınıf I uyuşturucu olarak belirlenmiştir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c Cameron, Lindsay P.; Olson, David E. (17 Ekim 2018). "Dark Classics in Chemical Neuroscience: N,N-Dimethyltryptamine (DMT)". ACS Chemical Neuroscience. 9 (10): 2344-2357. doi:10.1021/acschemneuro.8b00101. 
  2. ^ a b c d e f Carbonaro, Theresa M.; Gatch, Michael B. (1 Eylül 2016). "Neuropharmacology of N,N-dimethyltryptamine". Brain Research Bulletin. Neurobiology of emerging psychoactive drugs. 126: 74-88. doi:10.1016/j.brainresbull.2016.04.016. ISSN 0361-9230. PMC 5048497 $2. PMID 27126737. 
  3. ^ Rodrigues, Alexandra VSL; and Vieira-Coelho, Maria A (8 Ağustos 2019). "Dimethyltryptamine: Endogenous Role and Therapeutic Potential". Journal of Psychoactive Drugs. 51 (4): 299-310. doi:10.1080/02791072.2019.1602291. ISSN 0279-1072. PMID 31018803.  Yazar |ad2= eksik |soyadı2= (yardım)
  4. ^ a b c d e f McKenna, Dennis J.; Towers, G. H. N.; Abbott, F. (1 Nisan 1984). "Monoamine oxidase inhibitors in South American hallucinogenic plants: Tryptamine and β-carboline constituents of Ayahuasca". Journal of Ethnopharmacology. 10 (2): 195-223. doi:10.1016/0378-8741(84)90003-5. ISSN 0378-8741. 
  5. ^ a b Haroz, Rachel; Greenberg, Michael I. (1 Kasım 2005). "Emerging Drugs of Abuse". Medical Clinics of North America. Medical Toxicology. 89 (6): 1259-1276. doi:10.1016/j.mcna.2005.06.008. ISSN 0025-7125. 
  6. ^ a b Pickover, Clifford A. (2005). Sex, drugs, Einstein, & elves : sushi, psychedelics, parallel universes, and the quest for transcendence. Internet Archive. Petaluma, Calif. : Smart Publications. ISBN 978-1-890572-17-4. 
  7. ^ a b "Erowid DMT (Dimethyltryptamine) Vault". web.archive.org. 9 Haziran 2022. Erişim tarihi: 17 Mart 2025. 
  8. ^ Jones, Nathan T.; Wagner, Laura; Hahn, Molly C. Pellitteri; Scarlett, Cameron O.; Wenthur, Cody J. (8 Ocak 2024). "In vivo validation of psilacetin as a prodrug yielding modestly lower peripheral psilocin exposure than psilocybin". Frontiers in Psychiatry (İngilizce). 14. doi:10.3389/fpsyt.2023.1303365. ISSN 1664-0640. PMC 10804612 $2. PMID 38264637. 
  9. ^ a b c Torres, Constantino Manuel; Repke, David B. (2006). Anadenanthera: visionary plant of ancient South America. New York, NY: Haworth Herbal Press. ISBN 978-0-7890-2642-2. 
  10. ^ Rivier, Laurent; Lindgren, Jan-Erik (1 Nisan 1972). ""Ayahuasca," the South American hallucinogenic drink: An ethnobotanical and chemical investigation". Economic Botany (İngilizce). 26 (2): 101-129. doi:10.1007/BF02860772. ISSN 1874-9364. 
  11. ^ Ott, Jonathan (1 Eylül 2001). "Pharmañopo—Psychonautics: Human Intranasal, Sublingual, Intrarectal, Pulmonary and Oral Pharmacology of Bufotenine". Journal of Psychoactive Drugs. 33 (3): 273-281. doi:10.1080/02791072.2001.10400574. ISSN 0279-1072. PMID 11718320. 
  12. ^ a b c d Strassman, Rick (2001). DMT : the spirit molecule ; a doctor's revolutionary research into the biology of near-death and mystical experiences. Internet Archive. Rochester, Vt. : Park Street Press. ISBN 978-0-89281-927-0. 
  13. ^ Jiménez, Javier Hidalgo; Bouso, José Carlos (1 Ağustos 2022). "Significance of mammalian N, N-dimethyltryptamine (DMT): A 60-year-old debate". Journal of Psychopharmacology (İngilizce). 36 (8): 905-919. doi:10.1177/02698811221104054. ISSN 0269-8811. 
  14. ^ Szabó, Írisz; Varga, Viktória É.; Dvorácskó, Szabolcs; Farkas, Attila E.; Körmöczi, Tímea; Berkecz, Róbert; Kecskés, Szilvia; Menyhárt, Ákos; Frank, Rita; Hantosi, Dóra; Cozzi, Nicholas V. (1 Temmuz 2021). "N,N-Dimethyltryptamine attenuates spreading depolarization and restrains neurodegeneration by sigma-1 receptor activation in the ischemic rat brain". Neuropharmacology. 192: 108612. doi:10.1016/j.neuropharm.2021.108612. ISSN 0028-3908. 
  15. ^ PhD, Vanda Pinto (29 Temmuz 2021). "Akome Developing Psychedelic Parkinson's Therapy, Seeks US Patent". parkinsonsnewstoday.com (İngilizce). Erişim tarihi: 17 Mart 2025. 
  16. ^ "Buy DMT Online in Canada | DMT Vape Pens | Hallucinogenics" (İngilizce). Erişim tarihi: 17 Mart 2025. 
  17. ^ Small Pharma Ltd (25 Mart 2024). "A Double-blind, Randomised, Placebo-controlled Study of Intravenous Doses of SPL026 (DMT Fumarate), a Serotonergic Psychedelic, in Healthy Subjects (Part A) and Patients With Major Depressive Disorder (Part B)". 
  18. ^ Small Pharma Ltd (13 Haziran 2024). "An Open-Label Study Investigating the Safety, Tolerability, Pharmacokinetics, Pharmacodynamics & Exploratory Efficacy of Intravenous SPL026 Drug Product (DMT Fumarate) Alone or in Combination With SSRIs in Patients With Major Depressive Disorder". 
  19. ^ Ly, Calvin; Greb, Alexandra C.; Cameron, Lindsay P.; Wong, Jonathan M.; Barragan, Eden V.; Wilson, Paige C.; Burbach, Kyle F.; Zarandi, Sina Soltanzadeh; Sood, Alexander; Paddy, Michael R.; Duim, Whitney C. (12 Haziran 2018). "Psychedelics Promote Structural and Functional Neural Plasticity". Cell Reports (İngilizce). 23 (11): 3170-3182. doi:10.1016/j.celrep.2018.05.022. ISSN 2211-1247. PMC 6082376 $2. PMID 29898390. 
  20. ^ Corbett, Lionel; Christian, Samuel T.; Morin, Richard D.; Benington, Frederick; Smythies, John R. (Şubat 1978). "Hallucinogenic N-Methylated Indolealkylamines in the Cerebrospinal Fluid of Psychiatric and Control Populations". The British Journal of Psychiatry (İngilizce). 132 (2): 139-144. doi:10.1192/bjp.132.2.139. ISSN 0007-1250. 
  21. ^ a b Strassman, Ruck J.; Qualls, Clifford R.; Uhlenhuth, Eberhard H.; Kellner, Robert (1 Şubat 1994). "Dose-Response Study of N,N-Dimethyltryptamine in Humans: II. Subjective Effects and Preliminary Results of a New Rating Scale". Archives of General Psychiatry. 51 (2): 98-108. doi:10.1001/archpsyc.1994.03950020022002. ISSN 0003-990X. 
  22. ^ Qualia Research Institute (5 Ekim 2019), The Hyperbolic Geometry of DMT Experiences (@Harvard Science of Psychedelics Club), erişim tarihi: 17 Mart 2025 
  23. ^ a b c d e f g h i Strassman, Rick J.; Qualls, Clifford R. (1 Şubat 1994). "Dose-Response Study of N,N-Dimethyltryptamine in Humans: I. Neuroendocrine, Autonomic, and Cardiovascular Effects". Archives of General Psychiatry. 51 (2): 85-97. doi:10.1001/archpsyc.1994.03950020009001. ISSN 0003-990X. 
  24. ^ "DMT - How and Why to Get Off". web.archive.org. 26 Ocak 2021. Erişim tarihi: 17 Mart 2025. 
  25. ^ St John, Graham (2018). "The Breakthrough Experience: DMT Hyperspace and its Liminal Aesthetics". Anthropology of Consciousness (İngilizce). 29 (1): 57-76. doi:10.1111/anoc.12089. ISSN 1556-3537. 
  26. ^ "DMT - Erowid Exp - 'Break Through'". web.archive.org. 23 Mart 2021. Erişim tarihi: 17 Mart 2025. 
  27. ^ a b Lamparter D, Dittrich A (1995). "Intraindividuelle Stabilität von ABZ unter sensorischer Deprivation, N,N-Dimethyltryptamin (DMT) und Stickoxydul" [Intra-individual stability of ABZ under sensory deprivation, N,N-dimethyltryptamine (DMT) and nitric oxide]. Jahrbuch des Europäischen Collegiums für Bewusstseinsstudien [Yearbook of the European College for the Study of Consciousness] (in German): 33–44. 
  28. ^ Strassman, Rick (2001). DMT : the spirit molecule ; a doctor's revolutionary research into the biology of near-death and mystical experiences. Internet Archive. Rochester, Vt. : Park Street Press. ISBN 978-0-89281-927-0. 
  29. ^ McKenna, Dennis J.; McKenna, Terence K. (1975). The invisible landscape: mind, hallucinogens and the I Ching. New York, NY: Seabury Press. ISBN 978-0-8164-9249-7. 
  30. ^ St. John, Graham (2015). Mystery school in hyperspace: a cultural history of DMT. Berkeley, California: Evolver Editions. ISBN 978-1-58394-732-6. 
  31. ^ a b c ISBN (İngilizce), 9 Mart 2025, erişim tarihi: 17 Mart 2025 
  32. ^ Solomon, Avi (3 Mayıs 2011). "Interview: Dr. Rick Strassman". Boing Boing (İngilizce). Erişim tarihi: 17 Mart 2025. 
  33. ^ Strassman, Rick (2001). DMT : the spirit molecule ; a doctor's revolutionary research into the biology of near-death and mystical experiences. Internet Archive. Rochester, Vt. : Park Street Press. ISBN 978-0-89281-927-0. 
  34. ^ Strassman, Rick (2001). DMT : the spirit molecule ; a doctor's revolutionary research into the biology of near-death and mystical experiences. Internet Archive. Rochester, Vt. : Park Street Press. ISBN 978-0-89281-927-0. 
  35. ^ "Causal Multiplicity: The Science Behind Schizophrenia". redice.tv (İngilizce). 10 Eylül 2010. Erişim tarihi: 17 Mart 2025. 
  36. ^ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. Erişim tarihi: 17 Mart 2025. 
  37. ^ a b "(PDF) ESSAY Building Alien Worlds— The Neuropsychological and Evolutionary Implications of the Astonishing Psychoactive Effects of N,N-Dimethyltryptamine (DMT)". web.archive.org. 26 Mayıs 2024. Erişim tarihi: 18 Mart 2025. 
  38. ^ Dolan, Eric W. (21 Şubat 2022). "New study offers a detailed glimpse into the otherworldly encounters produced by the psychedelic drug DMT". PsyPost - Psychology News (İngilizce). Erişim tarihi: 18 Mart 2025. 
  39. ^ "Discarnate Entities | PDF | Ayahuasca | Psychedelic Drugs". Scribd (İngilizce). Erişim tarihi: 18 Mart 2025. 
  40. ^ https://doi.org/10.24972%2Fijts.2012.31.1.97.  Eksik ya da boş |başlık= (yardım)
  41. ^ Timmermann, Christopher; Roseman, Leor; Williams, Luke; Erritzoe, David; Martial, Charlotte; Cassol, Héléna; Laureys, Steven; Nutt, David; Carhart-Harris, Robin (2018). "DMT Models the Near-Death Experience". Frontiers in Psychology (İngilizce). 9. doi:10.3389/fp. 
  42. ^ Martial, Charlotte; Cassol, Héléna; Charland-Verville, Vanessa; Pallavicini, Carla; Sanz, Camila; Zamberlan, Federico; Vivot, Rocío Martínez; Erowid, Fire; Erowid, Earth; Laureys, Steven; Greyson, Bruce (1 Mart 2019). "Neurochemical models of near-death experiences: A large-scale study based on the semantic similarity of written reports". Consciousness and Cognition. 69: 52-69. doi:10.1016/j.concog.2019.01.011. ISSN 1053-8100. 
  43. ^ Hoffer, Abram; Osmond, Humphrey; Smythies, John (Ocak 1954). "Schizophrenia: A New Approach. II. Result of a Year's Research". Journal of Mental Science (İngilizce). 100 (418): 29-45. doi:10.1192/bjp.100.418.29. ISSN 0368-315X. 
  44. ^ "DMT: The psychedelic drug 'produced in your brain' | SBS News". web.archive.org. 27 Eylül 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2025. 
  45. ^ a b Kärkkäinen, J.; and Hesso, A. (1 Nisan 2005). "Potentially hallucinogenic 5‐hydroxytryptamine receptor ligands bufotenine and dimethyltryptamine in blood and tissues". Scandinavian Journal of Clinical and Laboratory Investigation. 65 (3): 189-199. doi:10.1080/00365510510013604. ISSN 0036-5513. PMID 16095048.  Yazar |ad2= eksik |soyadı2= (yardım); Yazar |ad3= eksik |soyadı3= (yardım); Yazar |ad4= eksik |soyadı4= (yardım); Yazar |ad5= eksik |soyadı5= (yardım); Yazar |ad6= eksik |soyadı6= (yardım); Yazar |ad7= eksik |soyadı7= (yardım); Yazar |ad8= eksik |soyadı8= (yardım)
  46. ^ Smythies, J. R.; Morin, R. D.; Brown, G. B. (Haziran 1979). "Identification of dimethyltryptamine and O-methylbufotenin in human cerebrospinal fluid by combined gas chromatography/mass spectrometry". Biological Psychiatry. 14 (3): 549-556. ISSN 0006-3223. PMID 289421. 
  47. ^ Christian, Samuel T.; Harrison, Robert; Quayle, Elizabeth; Pagel, John; Monti, John (1 Ekim 1977). "The in vitro identification of dimethyltryptamine (DMT) in mammalian brain and its characterization as a possible endogenous neuroregulatory agent". Biochemical Medicine. 18 (2): 164-183. doi:10.1016/0006-2944(77)90088-6. ISSN 0006-2944. 
  48. ^ "The God Chemical: Brain Chemistry And Mysticism". NPR (İngilizce). Erişim tarihi: 18 Mart 2025. 
  49. ^ a b c Dean, Jon G.; Liu, Tiecheng; Huff, Sean; Sheler, Ben; Barker, Steven A.; Strassman, Rick J.; Wang, Michael M.; Borjigin, Jimo (1 Haziran 2019). "Biosynthesis and Extracellular Concentrations of N,N-dimethyltryptamine (DMT) in Mammalian Brain". Scientific Reports. 9: 9333. doi:10.1038/s41598-019-45812-w. ISSN 2045-2322. 
  50. ^ a b "Wayback Machine" (PDF). www.neurophys.wisc.edu. Erişim tarihi: 18 Mart 2025. 
  51. ^ a b c d Hamill, Jonathan; Hallak, Jaime; Dursun, Serdar M.; Baker, Glen. "Ayahuasca: Psychological and Physiologic Effects, Pharmacology and Potential Uses in Addiction and Mental Illness". Current Neuropharmacology (İngilizce). 17 (2): 108-128. doi:10.2174/1570159X16666180125095902. 
  52. ^ a b c Hassan, Zurina; Bosch, Oliver G.; Singh, Darshan; Narayanan, Suresh; Kasinather, B. Vicknasingam; Seifritz, Erich; Kornhuber, Johannes; Quednow, Boris B.; Müller, Christian P. (2017). "Novel Psychoactive Substances-Recent Progress on Neuropharmacological Mechanisms of Action for Selected Drugs". Frontiers in Psychiatry. 8: 152. doi:10.3389/fpsyt.2017.00152. ISSN 1664-0640. PMC 5563308 $2. PMID 28868040. 
  53. ^ Morgenstern, Jon; Langenbucher, James; Labouvie, Erich W. (1994). "The generalizability of the dependence syndrome across substances: an examination of some properties of the proposed DSM-IV dependence criteria". Addiction (İngilizce). 89 (9): 1105-1113. doi:10.1111/j.1360-0443.1994.tb02787.x. ISSN 1360-0443. 
  54. ^ Gable, Robert S. (2007). "Risk assessment of ritual use of oral dimethyltryptamine (DMT) and harmala alkaloids". Addiction (İngilizce). 102 (1): 24-34. doi:10.1111/j.1360-0443.2006.01652.x. ISSN 1360-0443. 
  55. ^ a b c d e Halberstadt, Adam L. (Ocak 2015). "Recent advances in the neuropsychopharmacology of serotonergic hallucinogens". Behavioural Brain Research (İngilizce). 277: 99-120. doi:10.1016/j.bbr.2014.07.016. ISSN 0166-4328. 
  56. ^ a b c Strassman, Rick J.; Qualls, Clifford R.; Berg, Laura M. (1 Mayıs 1996). "Differential tolerance to biological and subjective effects of four closely spaced doses of N,N-dimethyltryptamine in humans". Biological Psychiatry (İngilizce). 39 (9): 784-795. doi:10.1016/0006-3223(95)00200-6. ISSN 0006-3223. 
  57. ^ Santos, Rafael Guimarães dos; Hallak, Jaime Eduardo Cecilio (Ocak 2025). "Ayahuasca: pharmacology, safety, and therapeutic effects". CNS Spectrums (İngilizce). 30 (1): e2. doi:10.1017/S109285292400213X. ISSN 1092-8529. 
  58. ^ dos Santos, Rafael G.; Grasa, Eva; Valle, Marta; Ballester, Maria Rosa; Bouso, José Carlos; Nomdedéu, Josep F.; Homs, Rosa; Barbanoj, Manel J.; Riba, Jordi (1 Şubat 2012). "Pharmacology of ayahuasca administered in two repeated doses". Psychopharmacology (İngilizce). 219 (4): 1039-1053. doi:10.1007/s00213-011-2434-x. ISSN 1432-2072. 
  59. ^ Rosenberg, D. E.; Isbell, H.; Miner, E. J.; Logan, C. R. (1 Mayıs 1964). "The effect of N,N-dimethyltryptamine in human subjects tolerant to lysergic acid diethylamide". Psychopharmacologia (İngilizce). 5 (3): 217-227. doi:10.1007/BF00413244. ISSN 1432-2072. 
  60. ^ a b Riba, Jordi; Rodríguez-Fornells, Antoni; Urbano, Gloria; Morte, Adelaida; Antonijoan, Rosa; Montero, Maria; Callaway, James C.; Barbanoj, Manel J. (1 Şubat 2001). "Subjective effects and tolerability of the South American psychoactive beverage Ayahuasca in healthy volunteers". Psychopharmacology (İngilizce). 154 (1): 85-95. doi:10.1007/s002130000606. ISSN 1432-2072. 
  61. ^ "Erowid DMT Vault : Dosage". web.archive.org. 25 Haziran 2018. Erişim tarihi: 18 Mart 2025. 
  62. ^ "I Sell DMT Vape Pens So People Can 'Break Through' at Their Own Speed". VICE (İngilizce). 5 Haziran 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2025. 
  63. ^ Luan, Lisa X; Eckernäs, Emma; Ashton, Michael; Rosas, Fernando E; Uthaug, Malin V; Bartha, Alexander; Jagger, Samantha; Gascon-Perai, Kiara; Gomes, Lauren; Nutt, David J; Erritzøe, David (1 Ocak 2024). "Psychological and physiological effects of extended DMT". Journal of Psychopharmacology (İngilizce). 38 (1): 56-67. doi:10.1177/02698811231196877. ISSN 0269-8811. PMC 10851633 $2. PMID 37897244. 
  64. ^ a b Callaway, James C.; and Grob, Charles S. (1 Aralık 1998). "Ayahuasca Preparations and Serotonin Reuptake Inhibitors: A Potential Combination for Severe Adverse Interactions". Journal of Psychoactive Drugs. 30 (4): 367-369. doi:10.1080/02791072.1998.10399712. ISSN 0279-1072. PMID 9924842. 
  65. ^ Bergström, Mats; Westerberg, Göran; Långström, Bengt (1 Mayıs 1997). "11C-harmine as a tracer for monoamine oxidase a (MAO-A): In vitro and in vivo studies". Nuclear Medicine and Biology. 24 (4): 287-293. doi:10.1016/S0969-8051(97)00013-9. ISSN 0969-8051. 
  66. ^ "LILA » Sociopsychotherapeutic Functions of Ayahuasca Healing in Amazonia". web.archive.org. 26 Şubat 2008. Erişim tarihi: 18 Mart 2025. 
  67. ^ "Kira Salak: Peru: Hell and Back Kira Salak tests ayahuasca - a shamanistic medicinal ritual". www.kirasalak.com. Erişim tarihi: 18 Mart 2025. 
  68. ^ a b c d "Book sources - Wikipedia". en.wikipedia.org (İngilizce). Erişim tarihi: 18 Mart 2025. 
  69. ^ a b Nutt, David; Castle, David (7 Mart 2023). Psychedelics as Psychiatric Medications (İngilizce). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-267852-2. 
  70. ^ "ACNP 63rd Annual Meeting: Poster Abstracts P1-P304". Neuropsychopharmacology (İngilizce). 49 (1): 65-235. Aralık 2024. doi:10.1038/s41386-024-02011-0. ISSN 1740-634X. PMC 11627186 $2. 
  71. ^ Halman, Andreas; Kong, Geraldine; Sarris, Jerome; Perkins, Daniel (1 Ocak 2024). "Drug–drug interactions involving classic psychedelics: A systematic review". Journal of Psychopharmacology (İngilizce). 38 (1): 3-18. doi:10.1177/02698811231211219. ISSN 0269-8811. PMC 10851641 $2. PMID 37982394. 
  72. ^ Simonsson, Otto; Goldberg, Simon B.; Chambers, Richard; Osika, Walter; Long, Dustin M.; Hendricks, Peter S. (Ekim 2022). "Prevalence and associations of classic psychedelic-related seizures in a population-based sample". Drug and Alcohol Dependence (İngilizce). 239: 109586. doi:10.1016/j.drugalcdep.2022.109586. ISSN 0376-8716. 
  73. ^ Miller, Melanie J.; Albarracin-Jordan, Juan; Moore, Christine; Capriles, José M. (4 Haziran 2019). "Chemical evidence for the use of multiple psychotropic plants in a 1,000-year-old ritual bundle from South America". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 116 (23): 11207-11212. doi:10.1073/pnas.1902174116. ISSN 1091-6490. PMC 6561276 $2. PMID 31061128. 
  74. ^ Anwar, Yasmin (6 Mayıs 2019). "Ayahuasca fixings found in 1,000-year-old Andean sacred bundle". Berkeley News (İngilizce). Erişim tarihi: 19 Mart 2025. 
  75. ^ Manske, Richard H. F. (1 Kasım 1931). "a Synthesis of the Methyltryptamines and Some Derivatives". Canadian Journal of Research. 5: 592-600. doi:10.1139/cjr31-097. 
  76. ^ a b "GWU Event on Colombia. For WOLA If you need higher resolution, please e-mail me, and I will send them in hi-res". web.archive.org. 27 Ocak 2006. Erişim tarihi: 19 Mart 2025. 
  77. ^ a b c Jonathan Ott (İngilizce), 30 Kasım 2024, erişim tarihi: 19 Mart 2025 
  78. ^ PACHTER, IRWIN J.; ZACHARIAS, DAVID E.; RIBEIRO, OSCAR (1 Eylül 1959). "Indole Alkaloids of Acer saccharinum (the Silver Maple), Dictyoloma incanescens, Piptadenia colubrina, and Mimosa hostilis". The Journal of Organic Chemistry. 24 (9): 1285-1287. doi:10.1021/jo01091a032. ISSN 0022-3263. 
  79. ^ Fish, M. S.; Johnson, N. M.; Horning, E. C. (1 Kasım 1955). "Piptadenia Alkaloids. Indole Bases of P. peregrina (L.) Benth. and Related Species". Journal of the American Chemical Society. 77: 5892-5895. doi:10.1021/ja01627a034. ISSN 0002-7863. 
  80. ^ "Ayahuasca analogues : Pangæan entheogens | WorldCat.org". search.worldcat.org (İngilizce). Erişim tarihi: 19 Mart 2025. 
  81. ^ Cimino, G.; De Stefano, S. (1 Ocak 1978). "Chemistry of Mediterranean gorgonians: Simple indole derivatives from Paramuricea chamaeleon". Comparative Biochemistry and Physiology Part C: Comparative Pharmacology. 61 (2): 361-362. doi:10.1016/0306-4492(78)90070-9. ISSN 0306-4492. 
  82. ^ Szára, St. (1 Kasım 1956). "Dimethyltryptamin: Its metabolism in man; the relation of its psychotic effect to the serotonin metabolism". Experientia (İngilizce). 12 (11): 441-442. doi:10.1007/BF02157378. ISSN 0014-4754. 
  83. ^ McKenna DJ, Callaway JC, Grob CS (1998). "The scientific investigation of Ayahuasca: a review of past and current research". The Heffter Review of Psychedelic Research. 1 (65–77): 195–223. 
  84. ^ Hochstein, F. A.; Paradies, Anita M. (1 Kasım 1957). "Alkaloids of Banisteria caapi and Prestonia amazonicum". Journal of the American Chemical Society. 79: 5735-5736. doi:10.1021/ja01578a041. ISSN 0002-7863. 
  85. ^ Harvard University.; University, Harvard (1959). Botanical Museum leaflets, Harvard University. v. 19 1959-62. Cambridge, Mass: Botanical Museum, Harvard University. 
  86. ^ a b Poisson, J. (Nisan 1965). "[NOTE ON "NATEM", A TOXIC PERUVIAN BEVERAGE, AND ITS ALKALOIDS]". Annales Pharmaceutiques Francaises. 23: 241-244. ISSN 0003-4509. PMID 14337385. 
  87. ^ St John, Graham (2015). Mystery School in Hyperspace: A Cultural History of DMT. Dennis McKenna. Berkeley: North Atlantic Books. ISBN 978-1-58394-732-6. 
  88. ^ "Drug dependence | WorldCat.org". search.worldcat.org (İngilizce). Erişim tarihi: 19 Mart 2025. 
  89. ^ a b "Erowid Online Books : "TIHKAL" - #6 DMT". web.archive.org. 16 Eylül 2015. Erişim tarihi: 19 Mart 2025. 
  90. ^ Cozzi, Nicholas V.; Daley, Paul F. (Ekim 2020). "Synthesis and characterization of high-purity N,N-dimethyltryptamine hemifumarate for human clinical trials". Drug Testing and Analysis. 12 (10): 1483-1493. doi:10.1002/dta.2889. ISSN 1942-7611. PMID 32608093. 
  91. ^ a b Axelrod, Julius (1 Ağustos 1961). "Enzymatic Formation of Psychotomimetic Metabolites from Normally Occurring Compounds". Science. 134: 343. doi:10.1126/science.134.3475.343. ISSN 0036-8075. 
  92. ^ Rosengarten, Helen; Friedhoff, Arnold J. (1 Ocak 1976). "A Review of Recent Studies of the Biosynthesis and Excretion of Hallucinogens Formed by Methylation of Neurotransmitters or Related Substances*". Schizophrenia Bulletin. 2 (1): 90-105. doi:10.1093/schbul/2.1.90. ISSN 0586-7614. 
  93. ^ a b Barker, Steven A.; Monti, John A.; Christian, Samuel T. (1 Ocak 1981), Smythies, John R.; Bradley, Ronald J. (Ed.), N,N-Dimethyltryptamine: An Endogenous Hallucinogen, Academic Press, ss. 83-110, doi:10.1016/s0074-7742(08)60291-3, erişim tarihi: 19 Mart 2025 
  94. ^ Lin, R. -L.; Narasimhachari, N.; Himwich, H. E. (18 Eylül 1973). "Inhibition of indolethylamine-N-methyltransferase by S-Adenosylhomocysteine". Biochemical and Biophysical Research Communications. 54 (2): 751-759. doi:10.1016/0006-291X(73)91487-3. ISSN 0006-291X. 
  95. ^ a b Thompson, Michael A.; Weinshilboum, Richard M. (18 Aralık 1998). "Rabbit Lung Indolethylamine N-Methyltransferase: cDNA AND GENE CLONING AND CHARACTERIZATION *". Journal of Biological Chemistry (İngilizce). 273 (51): 34502-34510. doi:10.1074/jbc.273.51.34502. ISSN 0021-9258. PMID 9852119. 
  96. ^ Mandel, L. R.; Prasad, R.; Lopez-Ramos, B.; Walker, R. W. (Ocak 1977). "The biosynthesis of dimethyltryptamine in vivo". Research Communications in Chemical Pathology and Pharmacology. 16 (1): 47-58. ISSN 0034-5164. PMID 14361. 
  97. ^ Thompson, Michael A.; Moon, Eunpyo; Kim, Ung-Jin; Xu, Jingping; Siciliano, Michael J.; Weinshilboum, Richard M. (1 Kasım 1999). "Human Indolethylamine N-Methyltransferase: cDNA Cloning and Expression, Gene Cloning, and Chromosomal Localization". Genomics. 61 (3): 285-297. doi:10.1006/geno.1999.5960. ISSN 0888-7543. 
  98. ^ "Erowid Online Books : "TIHKAL" - #6 DMT". web.archive.org. 21 Nisan 2018. Erişim tarihi: 19 Mart 2025. 
  99. ^ Bosch, Joan; Roca, Tomàs; Armengol, Montserrat; Fernández-Forner, Dolors (4 Şubat 2001). "Synthesis of 5-(sulfamoylmethyl)indoles". Tetrahedron. 57 (6): 1041-1048. doi:10.1016/S0040-4020(00)01091-7. ISSN 0040-4020. 
  100. ^ Brandt, Simon D.; Moore, Sharon A.; Freeman, Sally; Kanu, Abu B. (2010). "Characterization of the synthesis of N,N-dimethyltryptamine by reductive amination using gas chromatography ion trap mass spectrometry". Drug Testing and Analysis (İngilizce). 2 (7): 330-338. doi:10.1002/dta.142. ISSN 1942-7611. 
  101. ^ Moreira, Leandro A.; Murta, Maria M.; Gatto, Claudia C.; Fagg, Christopher W.; Santos, Maria L. dos (1 Nisan 2015). "Concise Synthesis of N,N-Dimethyltryptamine and 5-Methoxy-N,N-dimethyltryptamine Starting with Bufotenine from Brazilian Anadenanthera ssp". Natural Product Communications (İngilizce). 10 (4): 1934578X1501000411. doi:10.1177/1934578X1501000411. ISSN 1934-578X. 
  102. ^ "Hyperlab.info -> Мелатонин и 5-MeO-DMT". hyperlab.info. Erişim tarihi: 19 Mart 2025. 
  103. ^ Callaway, James C.; Raymon, Lionel P.; Hearn, William L.; McKenna, Dennis J.; Grob, Charles S.; Brito, Glacus S.; Mash, Deborah C. (1 Ekim 1996). "Quantitation of N,N-Dimethyltryptamine and Harmala Alkaloids in Human Plasma after Oral Dosing with Ayahuasca". Journal of Analytical Toxicology. 20 (6): 492-497. doi:10.1093/jat/20.6.492. ISSN 0146-4760. 
  104. ^ Baselt, Randall C. (2011). Disposition of toxic drugs and chemicals in man. 9th ed. Seal Beach, Ca: Biomedical Publications. ISBN 978-0-9626523-8-7. OCLC 748819428. 
  105. ^ a b Thompson, Michael A.; Weinshilboum, Richard M. (18 Aralık 1998). "Rabbit Lung Indolethylamine N-Methyltransferase: cDNA AND GENE CLONING AND CHARACTERIZATION *". Journal of Biological Chemistry (İngilizce). 273 (51): 34502-34510. doi:10.1074/jbc.273.51.34502. ISSN 0021-9258. PMID 9852119. 
  106. ^ a b c d e f Thompson, Michael A.; Moon, Eunpyo; Kim, Ung-Jin; Xu, Jingping; Siciliano, Michael J.; Weinshilboum, Richard M. (1 Kasım 1999). "Human Indolethylamine N-Methyltransferase: cDNA Cloning and Expression, Gene Cloning, and Chromosomal Localization". Genomics. 61 (3): 285-297. doi:10.1006/geno.1999.5960. ISSN 0888-7543. 
  107. ^ a b c d e f g Rosengarten, Helen; Friedhoff, Arnold J. (1 Ocak 1976). "A Review of Recent Studies of the Biosynthesis and Excretion of Hallucinogens Formed by Methylation of Neurotransmitters or Related Substances*". Schizophrenia Bulletin. 2 (1): 90-105. doi:10.1093/schbul/2.1.90. ISSN 0586-7614. 
  108. ^ a b c Barker, Steven A.; Monti, John A.; Christian, Samuel T. (1 Ocak 1981), Smythies, John R.; Bradley, Ronald J. (Ed.), N,N-Dimethyltryptamine: An Endogenous Hallucinogen, Academic Press, ss. 83-110, doi:10.1016/s0074-7742(08)60291-3, erişim tarihi: 29 Mart 2025 
  109. ^ Mandel, L. R.; Prasad, R.; Lopez-Ramos, B.; Walker, R. W. (Ocak 1977). "The biosynthesis of dimethyltryptamine in vivo". Research Communications in Chemical Pathology and Pharmacology. 16 (1): 47-58. ISSN 0034-5164. PMID 14361. 
  110. ^ Mandel, Lewis R.; Rosenzweig, Simon; Kuehl, Frederick A. (1 Mart 1971). "Purification and substrate specificity of indoleamine-N-methyl transferase". Biochemical Pharmacology. 20 (3): 712-716. doi:10.1016/0006-2952(71)90158-4. ISSN 0006-2952. 
  111. ^ Reng-Lang, Lin; Narasimhachari, Nedathur (15 Haziran 1975). "N-methylation of 1-methyltryptamines by indolethylamine N-methyltransferase". Biochemical Pharmacology. 24 (11): 1239-1240. doi:10.1016/0006-2952(75)90071-4. ISSN 0006-2952. 
  112. ^ Mandel, Lewis R.; Ho Sam Ahn; VandenHeuvel, W. J. A.; Walker, Robert W. (15 Nisan 1972). "Indoleamine-N-methyl transferase in human lung". Biochemical Pharmacology. 21 (8): 1197-1200. doi:10.1016/0006-2952(72)90113-X. ISSN 0006-2952. 
  113. ^ Rosengarten, Helene; Meller, Emanuel; Friedhoff, Arnold J. (1 Ocak 1976). "Possible source of error in studies of enzymatic formation of dimethyltryptamine". Journal of Psychiatric Research. 13 (1): 23-30. doi:10.1016/0022-3956(76)90006-6. ISSN 0022-3956. 
  114. ^ Morgan, Merrily; Mandell, Arnold J. (1 Ağustos 1969). "Indole(ethyl)amine N-Methyltransferase in the Brain". Science. 165: 492-493. doi:10.1126/science.165.3892.492. ISSN 0036-8075. 
  115. ^ Mandell, Arnold J.; Morgan, Merrily (Mart 1971). "Indole(ethyl)amine N-Methyltransferase in Human Brain". Nature New Biology (İngilizce). 230 (11): 85-87. doi:10.1038/newbio230085a0. ISSN 2058-1092. 
  116. ^ Saavedra, J. M.; Coyle, J. T.; Axelrod, J. (1973). "The Distribution and Properties of the Nonspecific N-Methyltransferase in Brain". Journal of Neurochemistry (İngilizce). 20 (3): 743-752. doi:10.1111/j.1471-4159.1973.tb00035.x. ISSN 1471-4159. 
  117. ^ Saavedra, Juan M.; Axelrod, Julius (1 Mart 1972). "Psychotomimetic N-Methylated Tryptamines: Formation in Brain in vivo and in vitro". Science. 175: 1365-1366. doi:10.1126/science.175.4028.1365. ISSN 0036-8075. 
  118. ^ Wu, P. H.; Boulton, Alan A. (Temmuz 1973). "Distribution and Metabolism of Tryptamine in Rat Brain". Canadian Journal of Biochemistry. 51 (7): 1104-1112. doi:10.1139/o73-144. ISSN 0008-4018. 
  119. ^ Boarder, Michael R.; Rodnight, Richard (17 Eylül 1976). "Tryptamine-N-methyltransferase activity in brain tissue: a re-examination". Brain Research. 114 (2): 359-364. doi:10.1016/0006-8993(76)90680-6. ISSN 0006-8993. 
  120. ^ Gomes, U. R.; Neethling, A. C.; Shanley, B. C. (1976). "Enzymatic N-Methylation of Indoleamines by Mammalian Brain: Fact or Artefact?". Journal of Neurochemistry (İngilizce). 27 (3): 701-705. doi:10.1111/j.1471-4159.1976.tb10397.x. ISSN 1471-4159. 
  121. ^ Stramentinoli, Giorgio; Baldessarini, Ross J. (1978). "Lack of Enhancement of Dimethyltryptamine Formation in Rat Brain and Rabbit Lung in Vivo by Methionine or S-Adenosylmethionine". Journal of Neurochemistry (İngilizce). 31 (4): 1015-1020. doi:10.1111/j.1471-4159.1978.tb00141.x. ISSN 1471-4159. 
  122. ^ a b c d "UniProt". UniProt (İngilizce). Erişim tarihi: 29 Mart 2025. 
  123. ^ Axelrod, Julius (1 Ağustos 1961). "Enzymatic Formation of Psychotomimetic Metabolites from Normally Occurring Compounds". Science. 134: 343. doi:10.1126/science.134.3475.343. ISSN 0036-8075. 
  124. ^ a b Barker, Steven A.; Borjigin, Jimo; Lomnicka, Izabela; Strassman, Rick (2013). "LC/MS/MS analysis of the endogenous dimethyltryptamine hallucinogens, their precursors, and major metabolites in rat pineal gland microdialysate". Biomedical Chromatography (İngilizce). 27 (12): 1690-1700. doi:10.1002/bmc.2981. ISSN 1099-0801. 
  125. ^ Gomes, Melissa M.; Coimbra, Janine B.; Clara, Renan O.; Dörr, Felipe A.; Moreno, Ana Carolina R.; Chagas, Jair R.; Tufik, Sérgio; Pinto, Ernani; Catalani, Luiz H.; Campa, Ana (1 Nisan 2014). "Biosynthesis of N,N-dimethyltryptamine (DMT) in a melanoma cell line and its metabolization by peroxidases". Biochemical Pharmacology. 88 (3): 393-401. doi:10.1016/j.bcp.2014.01.035. ISSN 0006-2952. 
  126. ^ Nichols, David E (1 Ocak 2018). "N,N-dimethyltryptamine and the pineal gland: Separating fact from myth". Journal of Psychopharmacology (İngilizce). 32 (1): 30-36. doi:10.1177/0269881117736919. ISSN 0269-8811. 
  127. ^ Szabo, Attila; Kovacs, Attila; Frecska, Ede; Rajnavolgyi, Eva (2014). "Psychedelic N,N-dimethyltryptamine and 5-methoxy-N,N-dimethyltryptamine modulate innate and adaptive inflammatory responses through the sigma-1 receptor of human monocyte-derived dendritic cells". PloS One. 9 (8): e106533. doi:10.1371/journal.pone.0106533. ISSN 1932-6203. PMC 4149582 $2. PMID 25171370. 
  128. ^ Dean, Jon G.; Liu, Tiecheng; Huff, Sean; Sheler, Ben; Barker, Steven A.; Strassman, Rick J.; Wang, Michael M.; Borjigin, Jimo (27 Haziran 2019). "Biosynthesis and Extracellular Concentrations of N,N-dimethyltryptamine (DMT) in Mammalian Brain". Scientific Reports. 9 (1): 9333. doi:10.1038/s41598-019-45812-w. ISSN 2045-2322. PMC 6597727 $2. PMID 31249368. 
  129. ^ Franzen, Fr; Gross, H. (Haziran 1965). "Tryptamine, N,N-Dimethyltryptamine, N,N-Dimethyl-5-hydroxytryptamine and 5-Methoxytryptamine in Human Blood and Urine". Nature (İngilizce). 206 (4988): 1052-1052. doi:10.1038/2061052a0. ISSN 1476-4687. 
  130. ^ Siegel, Malcolm (1 Ekim 1965). "A senstive method for the detection of N, N-dimethylserotonin (bufotenin) in urine; failure to demonstrate its presence in the urine of schizophrenic and normal subjects". Journal of Psychiatric Research. 3 (3): 205-211. doi:10.1016/0022-3956(65)90030-0. ISSN 0022-3956. 
  131. ^ Barker, Steven A; Littlefield-Chabaud, Martha A; David, Connie (10 Şubat 2001). "Distribution of the hallucinogens N,N-dimethyltryptamine and 5-methoxy-N,N-dimethyltryptamine in rat brain following intraperitoneal injection: application of a new solid-phase extraction LC–APcI–MS–MS–isotope dilution method". Journal of Chromatography B: Biomedical Sciences and Applications. 751 (1): 37-47. doi:10.1016/S0378-4347(00)00442-4. ISSN 0378-4347. 
  132. ^ a b Forsström, J. Tuominen, J. Kärkkäinen ,T. (1 Ocak 2001). "Determination of potentially hallucinogenic N-dimethylated indoleamines in human urine by HPLC/ESI-MS-MS". Scandinavian Journal of Clinical and Laboratory Investigation. 61 (7): 547-556. doi:10.1080/003655101753218319. ISSN 0036-5513. PMID 11763413. 
  133. ^ Corbett, Lionel; Christian, Samuel T.; Morin, Richard D.; Benington, Frederick; Smythies, John R. (1978). "Hallucinogenic N-Methylated Indolealkylamines in the Cerebrospinal Fluid of Psychiatric and Control Populations". The British Journal of Psychiatry (İngilizce). 132 (2): 139-144. doi:10.1192/bjp.132.2.139. ISSN 0007-1250. 
  134. ^ a b c d e Keiser, Michael J.; Setola, Vincent; Irwin, John J.; Laggner, Christian; Abbas, Atheir I.; Hufeisen, Sandra J.; Jensen, Niels H.; Kuijer, Michael B.; Matos, Roberto C.; Tran, Thuy B.; Whaley, Ryan (12 Kasım 2009). "Predicting new molecular targets for known drugs". Nature. 462 (7270): 175-181. doi:10.1038/nature08506. ISSN 1476-4687. PMC 2784146 $2. PMID 19881490. 
  135. ^ a b Deliganis, Anna V.; Pierce, Pamela A.; Peroutka, Stephen J. (1 Haziran 1991). "Differential interactions of dimethyltryptamine (DMT) with 5-HT1A and 5-HT2 receptors". Biochemical Pharmacology. 41 (11): 1739-1744. doi:10.1016/0006-2952(91)90178-8. ISSN 0006-2952. 
  136. ^ a b c Pierce, Pamela A.; Peroutka, Stephen J. (1 Ocak 1989). "Hallucinogenic drug interactions with neurotransmitter receptor binding sites in human cortex". Psychopharmacology (İngilizce). 97 (1): 118-122. doi:10.1007/BF00443425. ISSN 1432-2072. 
  137. ^ a b c d e f Ray, Thomas S. (2 Şubat 2010). "Psychedelics and the human receptorome". PloS One. 5 (2): e9019. doi:10.1371/journal.pone.0009019. ISSN 1932-6203. PMC 2814854 $2. PMID 20126400. 
  138. ^ a b c d Smith, Randy L.; Canton, Hervé; Barrett, Robert J.; Sanders-Bush, Elaine (1 Kasım 1998). "Agonist Properties of N,N-Dimethyltryptamine at Serotonin 5-HT2A and 5-HT2C Receptors". Pharmacology Biochemistry and Behavior. 61 (3): 323-330. doi:10.1016/S0091-3057(98)00110-5. ISSN 0091-3057. 
  139. ^ Rothman, Richard B.; Baumann, Michael H. (Mayıs 2009). "Serotonergic drugs and valvular heart disease". Expert Opinion on Drug Safety. 8 (3): 317-329. doi:10.1517/14740330902931524. ISSN 1744-764X. PMC 2695569 $2. PMID 19505264. 
  140. ^ Roth, Bryan L. (4 Ocak 2007). "Drugs and Valvular Heart Disease". New England Journal of Medicine. 356 (1): 6-9. doi:10.1056/NEJMp068265. ISSN 0028-4793. 
  141. ^ "Functional selectivity and classical concepts of quantitative pharmacology". doi.org. 10 Nisan 2018. Erişim tarihi: 31 Mart 2025. 
  142. ^ Burchett, Scott A.; Hicks, T. Philip (1 Ağustos 2006). "The mysterious trace amines: Protean neuromodulators of synaptic transmission in mammalian brain". Progress in Neurobiology. 79 (5): 223-246. doi:10.1016/j.pneurobio.2006.07.003. ISSN 0301-0082. 
  143. ^ a b c Fontanilla, Dominique; Johannessen, Molly; Hajipour, Abdol R.; Cozzi, Nicholas V.; Jackson, Meyer B.; Ruoho, Arnold E. (13 Şubat 2009). "The hallucinogen N,N-dimethyltryptamine (DMT) is an endogenous sigma-1 receptor regulator". Science (New York, N.Y.). 323 (5916): 934-937. doi:10.1126/science.1166127. ISSN 1095-9203. PMC 2947205 $2. PMID 19213917. 
  144. ^ a b Cozzi, Nicholas V.; Gopalakrishnan, Anupama; Anderson, Lyndsey L.; Feih, Joel T.; Shulgin, Alexander T.; Daley, Paul F.; Ruoho, Arnold E. (1 Aralık 2009). "Dimethyltryptamine and other hallucinogenic tryptamines exhibit substrate behavior at the serotonin uptake transporter and the vesicle monoamine transporter". Journal of Neural Transmission (İngilizce). 116 (12): 1591-1599. doi:10.1007/s00702-009-0308-8. ISSN 1435-1463. 
  145. ^ a b c d Blough, Bruce E.; Landavazo, Antonio; Decker, Ann M.; Partilla, John S.; Baumann, Michael H.; Rothman, Richard B. (Ekim 2014). "Interaction of psychoactive tryptamines with biogenic amine transporters and serotonin receptor subtypes". Psychopharmacology. 231 (21): 4135-4144. doi:10.1007/s00213-014-3557-7. ISSN 1432-2072. PMC 4194234 $2. PMID 24800892. 
  146. ^ "Andrew Carry Kruegel, "Methods of treating mood disorders", published 10 February 2022, assigned to Gilgamesh Pharmaceuticals, Inc" (PDF). 
  147. ^ "Community List" (PDF). web.archive.org. 7 Ağustos 2011. Erişim tarihi: 31 Mart 2025. 
  148. ^ Fantegrossi, William E.; Murnane, Kevin S.; Reissig, Chad J. (1 Ocak 2008). "The behavioral pharmacology of hallucinogens". Biochemical Pharmacology. 75 (1): 17-33. doi:10.1016/j.bcp.2007.07.018. ISSN 0006-2952. PMC 2247373 $2. PMID 17977517. 
  149. ^ a b c Nichols, David E (1 Şubat 2004). "Hallucinogens". Pharmacology & Therapeutics. 101 (2): 131-181. doi:10.1016/j.pharmthera.2003.11.002. ISSN 0163-7258. 
  150. ^ Vollenweider, Franz X.; Vollenweider-Scherpenhuyzen, Margreet F. I.; Bäbler, Andreas; Vogel, Helen; Hell, Daniel (1 Aralık 1998). "Psilocybin induces schizophrenia-like psychosis in humans via a serotonin-2 agonist action". NeuroReport (İngilizce). 9 (17): 3897. doi:10.1097/00001756-199812010-00024. ISSN 0959-4965. 
  151. ^ a b Strassman, Rick J. (15 Aralık 1995). "Human psychopharmacology of N,N-dimethyltryptamine". Behavioural Brain Research. Serotonin. 73 (1): 121-124. doi:10.1016/0166-4328(96)00081-2. ISSN 0166-4328. 
  152. ^ Glennon, Richard A.; Titeler, Milt; McKenney, J. D. (17 Aralık 1984). "Evidence for 5-HT2 involvement in the mechanism of action of hallucinogenic agents". Life Sciences. 35 (25): 2505-2511. doi:10.1016/0024-3205(84)90436-3. ISSN 0024-3205. 
  153. ^ Roth, B. L.; Choudhary, M. S.; Khan, N.; Uluer, A. Z. (Şubat 1997). "High-affinity agonist binding is not sufficient for agonist efficacy at 5-hydroxytryptamine2A receptors: evidence in favor of a modified ternary complex model". The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics. 280 (2): 576-583. ISSN 0022-3565. PMID 9023266. 
  154. ^ a b c d Jiménez, Javier Hidalgo; Bouso, José Carlos (1 Ağustos 2022). "Significance of mammalian N, N-dimethyltryptamine (DMT): A 60-year-old debate". Journal of Psychopharmacology (İngilizce). 36 (8): 905-919. doi:10.1177/02698811221104054. ISSN 0269-8811. 
  155. ^ Smith, Randy L.; Canton, Hervé; Barrett, Robert J.; Sanders-Bush, Elaine (1 Kasım 1998). "Agonist Properties of N,N-Dimethyltryptamine at Serotonin 5-HT2A and 5-HT2C Receptors". Pharmacology Biochemistry and Behavior. 61 (3): 323-330. doi:10.1016/S0091-3057(98)00110-5. ISSN 0091-3057. 
  156. ^ Barksdale, Bryan R.; Doss, Manoj K.; Fonzo, Gregory A.; Nemeroff, Charles B. (Mart 2024). "The mechanistic divide in psychedelic neuroscience: An unbridgeable gap?". Neurotherapeutics: The Journal of the American Society for Experimental NeuroTherapeutics. 21 (2): e00322. doi:10.1016/j.neurot.2024.e00322. ISSN 1878-7479. PMC 10963929 $2. PMID 38278658. 
  157. ^ Wallach, Jason; Cao, Andrew B.; Calkins, Maggie M.; Heim, Andrew J.; Lanham, Janelle K.; Bonniwell, Emma M.; Hennessey, Joseph J.; Bock, Hailey A.; Anderson, Emilie I.; Sherwood, Alexander M.; Morris, Hamilton (15 Aralık 2023). "Identification of 5-HT2A receptor signaling pathways associated with psychedelic potential". Nature Communications. 14 (1): 8221. doi:10.1038/s41467-023-44016-1. ISSN 2041-1723. PMC 10724237 $2. PMID 38102107. 
  158. ^ Ermakova, Anna O.; Dunbar, Fiona; Rucker, James; Johnson, Matthew W. (Mart 2022). "A narrative synthesis of research with 5-MeO-DMT". Journal of Psychopharmacology (Oxford, England). 36 (3): 273-294. doi:10.1177/02698811211050543. ISSN 1461-7285. PMC 8902691 $2. PMID 34666554. 
  159. ^ Canal, Clinton E.; Olaghere da Silva, Uade B.; Gresch, Paul J.; Watt, Erin E.; Sanders-Bush, Elaine; Airey, David C. (Nisan 2010). "The serotonin 2C receptor potently modulates the head-twitch response in mice induced by a phenethylamine hallucinogen". Psychopharmacology. 209 (2): 163-174. doi:10.1007/s00213-010-1784-0. ISSN 1432-2072. PMC 2868321 $2. PMID 20165943. 
  160. ^ a b Su, Tsung-Ping; Hayashi, Teruo; Vaupel, D. Bruce (10 Mart 2009). "When the endogenous hallucinogenic trace amine N,N-dimethyltryptamine meets the sigma-1 receptor". Science Signaling. 2 (61): pe12. doi:10.1126/scisignal.261pe12. ISSN 1937-9145. PMC 3155724 $2. PMID 19278957. 
  161. ^ Morinan, Alun; Collier, Jonathan G. (1 Kasım 1981). "Effects of pargyline and SKF-525A on brain N,N-dimethyltryptamine concentrations and hyperactivity in mice". Psychopharmacology (İngilizce). 75 (2): 179-183. doi:10.1007/BF00432184. ISSN 1432-2072. 
  162. ^ a b Best, Janet; Nijhout, H. Frederik; Reed, Michael (19 Ağustos 2010). "Serotonin synthesis, release and reuptake in terminals: a mathematical model". Theoretical Biology & Medical Modelling. 7: 34. doi:10.1186/1742-4682-7-34. ISSN 1742-4682. PMC 2942809 $2. PMID 20723248. 
  163. ^ a b web.archive.org (PDF) https://web.archive.org/web/20181031214030/http://assets0.pubget.com/pdf/16146432.pdf. Erişim tarihi: 1 Nisan 2025.  Eksik ya da boş |başlık= (yardım)
  164. ^ Bruns, Dieter; Riedel, Dietmar; Klingauf, Jürgen; Jahn, Reinhard (1 Ekim 2000). "Quantal Release of Serotonin". Neuron (İngilizce). 28 (1): 205-220. doi:10.1016/S0896-6273(00)00097-0. ISSN 0896-6273. PMID 11086995. 
  165. ^ Morales-Garcia, Jose A.; Calleja-Conde, Javier; Lopez-Moreno, Jose A.; Alonso-Gil, Sandra; Sanz-SanCristobal, Marina; Riba, Jordi; Perez-Castillo, Ana (28 Eylül 2020). "N,N-dimethyltryptamine compound found in the hallucinogenic tea ayahuasca, regulates adult neurogenesis in vitro and in vivo". Translational Psychiatry. 10 (1): 331. doi:10.1038/s41398-020-01011-0. ISSN 2158-3188. PMC 7522265 $2. PMID 32989216. 
  166. ^ a b Canal, Clint E.; Morgan, Drake (2012). "Head-twitch response in rodents induced by the hallucinogen 2,5-dimethoxy-4-iodoamphetamine: a comprehensive history, a re-evaluation of mechanisms, and its utility as a model". Drug Testing and Analysis. 4 (7-8): 556-576. doi:10.1002/dta.1333. ISSN 1942-7611. PMC 3722587 $2. PMID 22517680. 
  167. ^ a b Halberstadt, Adam L.; Chatha, Muhammad; Klein, Adam K.; Wallach, Jason; Brandt, Simon D. (1 Mayıs 2020). "Correlation between the potency of hallucinogens in the mouse head-twitch response assay and their behavioral and subjective effects in other species". Neuropharmacology. 167: 107933. doi:10.1016/j.neuropharm.2019.107933. ISSN 0028-3908. PMC 9191653 $2. PMID 31917152. 
  168. ^ Ly, Calvin; Greb, Alexandra C.; Cameron, Lindsay P.; Wong, Jonathan M.; Barragan, Eden V.; Wilson, Paige C.; Burbach, Kyle F.; Soltanzadeh Zarandi, Sina; Sood, Alexander; Paddy, Michael R.; Duim, Whitney C. (12 Haziran 2018). "Psychedelics Promote Structural and Functional Neural Plasticity". Cell Reports. 23 (11): 3170-3182. doi:10.1016/j.celrep.2018.05.022. ISSN 2211-1247. PMC 6082376 $2. PMID 29898390. 
  169. ^ Gumpper, Ryan H.; Jain, Manish K.; Kim, Kuglae; Sun, Renhong; Sun, Ning; Xu, Zhongli; DiBerto, Jeffrey F.; Krumm, Brian E.; Kapolka, Nicholas J.; Kaniskan, H. Ümit; Nichols, David E. (19 Mart 2025). "The structural diversity of psychedelic drug actions revealed". Nature Communications. 16 (1): 2734. doi:10.1038/s41467-025-57956-7. ISSN 2041-1723. PMC 11923220 $2. PMID 40108183. 
  170. ^ "Gumpper RH, DiBerto J, Jain M, Kim K, Fay J, Roth BL (September 2022). Structures of Hallucinogenic and Non-Hallucinogenic Analogues of the 5-HT2A Receptor Reveals Molecular Insights into Signaling Bias (PDF). University of North Carolina at Chapel Hill Department of Pharmacology Research Retreat September 16th, 2022 – William and Ida Friday Center" (PDF). 
  171. ^ a b Kaplan, J.; Mandel, L. R.; Stillman, R.; Walker, R. W.; VandenHeuvel, W. J. A.; Gillin, J. C.; Wyatt, R. J. (1 Eylül 1974). "Blood and urine levels of N,N-dimethyltryptamine following administration of psychoactive dosages to human subjects". Psychopharmacologia (İngilizce). 38 (3): 239-245. doi:10.1007/BF00421376. ISSN 1432-2072. 
  172. ^ Barker, Steven A.; Beaton, John M.; Christian, Samuel T.; Monti, John A.; Morris, Philip E. (1 Ağustos 1982). "Comparison of the brain levels of N,N-dimethyltryptamine and α,α,β,β-tetradeutero-N,N-dimethyltryptamine following intraperitoneal injection". Biochemical Pharmacology. 31 (15): 2513-2516. doi:10.1016/0006-2952(82)90062-4. ISSN 0006-2952. 
  173. ^ Sangiah, S.; Gomez, M. V.; Domino, E. F. (Aralık 1979). "Accumulation of N,N-dimethyltryptamine in rat brain cortical slices". Biological Psychiatry. 14 (6): 925-936. ISSN 0006-3223. PMID 41604. 
  174. ^ Sitaram, Balvant R.; Lockett, Lynn; Talomsin, Rerngjit; Blackman, Graeme L.; McLeod, William R. (1 Mayıs 1987). "In vivo metabolism of 5-methoxy-N, N-dimethyltryptamine and N,N-dimethyltryptamine in the rat". Biochemical Pharmacology. 36 (9): 1509-1512. doi:10.1016/0006-2952(87)90118-3. ISSN 0006-2952. 
  175. ^ Toshihiro Takahashi; Kazuhiro Takahashi; Tatsuo Ido; Kazuhiko Yanai; Ren Iwata; Kiichi Ishiwata; Shigeo Nozoe (1 Aralık 1985). "11C-labelling of indolealkylamine alkaloids and the comparative study of their tissue distributions". The International Journal of Applied Radiation and Isotopes. 36 (12): 965-969. doi:10.1016/0020-708X(85)90257-1. ISSN 0020-708X. 
  176. ^ Yanai, Kazuhiko; Ido, Tatsuo; Ishiwata, Kiichi; Hatazawa, Jun; Takahashi, Toshihiro; Iwata, Ren; Matsuzawa, Taiju (1 Temmuz 1986). "In vivo kinetics and displacement study of a carbon-11-labeled hallucinogen, N,N-[11C]dimethyltryptamine". European Journal of Nuclear Medicine (İngilizce). 12 (3): 141-146. doi:10.1007/BF00276707. ISSN 1619-7089. 
  177. ^ Callaway, J. C; McKenna, D. J; Grob, C. S; Brito, G. S; Raymon, L. P; Poland, R. E; Andrade, E. N; Andrade, E. O; Mash, D. C (1 Haziran 1999). "Pharmacokinetics of Hoasca alkaloids in healthy humans". Journal of Ethnopharmacology. 65 (3): 243-256. doi:10.1016/S0378-8741(98)00168-8. ISSN 0378-8741. 
  178. ^ Riba, Jordi; Valle, Marta; Urbano, Gloria; Yritia, Mercedes; Morte, Adelaida; Barbanoj, Manel J. (1 Temmuz 2003). "Human Pharmacology of Ayahuasca: Subjective and Cardiovascular Effects, Monoamine Metabolite Excretion, and Pharmacokinetics". The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics (İngilizce). 306 (1): 73-83. doi:10.1124/jpet.103.049882. ISSN 0022-3565. 
  179. ^ Brito-da-Costa, Andreia Machado; Dias-da-Silva, Diana; Gomes, Nelson G. M.; Dinis-Oliveira, Ricardo Jorge; Madureira-Carvalho, Áurea (23 Ekim 2020). "Toxicokinetics and Toxicodynamics of Ayahuasca Alkaloids N,N-Dimethyltryptamine (DMT), Harmine, Harmaline and Tetrahydroharmine: Clinical and Forensic Impact". Pharmaceuticals (Basel, Switzerland). 13 (11): 334. doi:10.3390/ph13110334. ISSN 1424-8247. PMC 7690791 $2. PMID 33114119. 
  180. ^ "Judge's son arrested for importing 2kg of hallucinogenic drug". Ynetnews (İngilizce). 6 Ağustos 2013. Erişim tarihi: 1 Nisan 2025. 
  181. ^ "THE GOD DRUG- DMT". www.mangaloretoday.com. Erişim tarihi: 1 Nisan 2025. 
  182. ^ "Anlage I BtMG - Einzelnorm". www.gesetze-im-internet.de. Erişim tarihi: 1 Nisan 2025. 
  183. ^ Baker, Noel (8 Eylül 2017). "Man fined for having drug used in Amazon". Irish Examiner (İngilizce). Erişim tarihi: 1 Nisan 2025. 
  184. ^ "Sect leader spared jail for importing hallucinogenic drug for religious 'sacrament'". Irish Independent (İngilizce). 4 Aralık 2017. Erişim tarihi: 1 Nisan 2025. 
  185. ^ "Zaudējis spēku - Noteikumi par Latvijā kontrolējamajām narkotiskajām vielām, psihotropajām vielām un prekursoriem". LIKUMI.LV (Letonca). Erişim tarihi: 1 Nisan 2025. 
  186. ^ "Zaudējis spēku - Noteikumi par Latvijā kontrolējamajām narkotiskajām vielām, psihotropajām vielām un prekursoriem". LIKUMI.LV (Letonca). Erişim tarihi: 1 Nisan 2025. 
  187. ^ "Постановление Правительства РФ от 30.06.1998 N 681 "Об утверждении перечня наркотических средств, психотропных веществ и их прекурсоров, подлежащих контролю в Российской Федерации" (с изменениями и дополнениями) | ГАРАНТ". base.garant.ru. Erişim tarihi: 1 Nisan 2025. 
  188. ^ "Wayback Machine" (PDF). lakemedelsverket.se. Erişim tarihi: 1 Nisan 2025. 
  189. ^ (PDF) https://www.domstol.se/globalassets/filer/domstol/hogstadomstolen/avgoranden/20182/b-1605-18.pdf.  Eksik ya da boş |başlık= (yardım)
  190. ^ "Wat zegt de wet over lsd en tripmiddelen?". De Druglijn (Felemenkçe). Erişim tarihi: 1 Nisan 2025. 
  191. ^ O'Brien, Cillian (8 Mayıs 2019). "Health Canada allows more religious groups to import psychedelic ayahuasca". CTVNews (İngilizce). Erişim tarihi: 1 Nisan 2025. 
  192. ^ Madrinha, Rev Dr Jessica RochesterRev Dr Jessica Rochester is the; Montréal, President of Céu do; Montréal, a Santo Daime Church she founded in 1997 in; counsellor, Canada She is an ordained Inter-Faith Minister with a Doctorate in Divinity A. Transpersonal; Assagioli, she trained in the work of Dr Roberto; Grof, trained with Dr Stanislav (17 Temmuz 2017). "How Our Santo Daime Church Received Religious Exemption to Use Ayahuasca in Canada". Chacruna (İngilizce). Erişim tarihi: 1 Nisan 2025. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dimetiltriptamin&oldid=35171885" sayfasından alınmıştır