Yanuyanu
Na yanuyanu se e dua na tiki ni vanua ni konitineni lalai e vakavolivoliti tu ena wai. Na yanuyanu lailai sara me vaka na veivakatovolei ni vanua ena veicakau e rawa ni vakatokai me yanuyanu lailai (islet), skeri (skerry), cay se idola. E dua na yanuyanu ena uciwai se dua na yanuyanu ena drano e rawa me vakatokai me eyot se ait, ka na rawa ni vakatokai me dua na yanuyanu lailai ena baravi me holm. Sedimenti yanuyanu e Ganges Delta era vakatokai chars. Na ilawalawa ni yanuyanu era veiwekani vakaitikotiko se vakaitikotiko, me vaka na Yatu Filipaini, e vakatokai me veiyatuyanuyanu.
E rua tiko na mataqali yanuyanu levu ena wasawasa: konitineni se veiwasa. E tiko talega na buli yanuyanu, ka sa bulia na tamata.
Na duidui mai na Veivanua
[veisau | edit source]Kiriniladi na yanuyanu levu duadua e vuravura, vata kei na dua na iwasewase ni 2.1 milioni km2, ni tiko o Ositerelia, na vanua lailai e vuravura, e tiko kina e dua na vanua 7.6 milioni km2, ia e sega ni dua na ivakatagedegede e veidutaitaka kina na yanuyanu mai na vanua,[1] se mai yanuyanu lailai.[2]
E tiko na duidui ni yanuyanu kei na veivanua ena ivakarau ni jioloji.[3] Sa levu duadua na veivanua vaunamisa vakatabakidua vaunataki veleti; e dina oqo vei Ositerelia, ka dabe ga na kena vaunataki litosfera kei na peleti tektonika (na Vakaositerelia veleti). Kena veibasai, era sa isema ga ena yanuyanu na wasawasa piza (e.g. Yatu kacabote), se lewena e dua na veleti vaunataki ka lewena e dua na landmass levu; sa vakaoqo na kena Kirinladi, ka dabe ena Vualiku vaka-amerika veleti.
Veitikina
[veisau | edit source]- ↑ Brown, Mike. How I Killed Pluto and Why It Had It Coming Archived Epereli 19, 2016, at the Wayback Machine. New York: Random House Digital, 2010. ISBN 0-385-53108-7
- ↑ Royle, Stephen A. A Geography of Islands: Small Island Insularity Archived 2015-09-21 at the Wayback Machine. Psychology Press, 2001. pp. 7–11 ISBN 1-85728-865-3
- ↑ Britannica: Is Austrailia an Island?
