Lappi EJB-guovddáš almmuhii gaskavahku geat leat ožžon spiehkastatlobiid Detnui. Spiehkastatlobiid luossabivdui sáhtte mieđihit oahpaheami dahje kulturdáhpáhusaid vuođul.
Ole Muosát ássá Norggas, Deanu Bonjákasas. Son lea beanta vuollánan, go Deanu bivdogielddus joatkašuvvá ja joatkašuvvá.
Sus lea maiddái miella bivdit.
– Olmmoš áddemis dolká doarrut dainna stuorra stáluin, mii lea doppe máddin Oslos, govvida Muosát dovdduidis.
Johka lea ovttastahttán Deanuleagi olbmuid muhto dál goappat bealde rájá lea eará dilli, eandaliige Suoma spiehkastatlobiid dihte.
Lappi EJB-guovddáš attii ovdamearkka dihte muhtun vuođđodáluid rivttiid oamasteaddjiide, fitnodagaide ja sámeservviide bivdit moadde luosa.
– Dat ii leat vuoiggalaš. Mu mielas lea unohas, jus dat ii leat seammaláhkai meannuduvvon eaige leat seammalágan bivdorievttit Norggas ja Suomas. Galggašedje leat seammalágan rievttit, dadjá Muosát.
Maiddái Suoma bealde kritihkka
Riitta Orti-Berg gullá Poarespaikka-vuođđodálu rivttiid oamasteaddjiidde ja hálddašeaddjiide. Sii ožžo spiehkastatlobi luossabivdui ja ožžot goddit guokte luosa.
Vaikko sis lea lohpi, de son atná spiehkastatlobiid vuođu eahpevuoiggalažžan.
– Go jurddaša dan, ahte dat bivdolobit leat čatnojuvvon kulturvuđđui, de mun in ádde manin muhtumat ožžot daid ja muhtumat eai. Diet eai leat dásseárvvus, dadjá Orti.
Orti-Berg cuiggoda maiddái gažaldagaid, mat ledje ohcamušskovis.
– Gažaldagat eai guoskán sámi kulturárbbiid dahje johkasápmelaččaid guolástanárbevieruid. Dat gažaldagat ledje čállojuvvon nu, ahte dat ledje eanet váldoálbmogii, dadjá Orti-Berg.
Nuppi bealde Deanu ásset seamma sápmelaččat, muhto doppe lea eará dilli. Norggas eai leat spiehkastatlobit. Riitta Orti-Berg čilge dan boahtit earálágan lágaid dihte.
– Sis lea Deanu-láhka. Sii barget dan vuođul. Mis fas lea vuođđoláhka, mii addá midjiide vuoigatvuođalaččaide ja sámiide kulturárbái vuoigatvuođaid, čilge Orti-Berg erohusaid.
Lohpi bivdit oktiibuot 54 luosa
Lappi EJB-guovddáš mieđihii 15 sierra spiehkastatlobi, muitala guolledoalloáššedovdi Kare Koivisto.
– Mii oaidnit, ahte sápmelaččaid guolástankultuvrra sirdin lea duohta dehálaš muhto go luosat leat unnán, de sálaš ferte leat mearálaš.
Bivdovuogit leat dat, mat leat ohcamušasge. Hávil oažžu geavahit dušše ovtta vuogi, nappo jus buođđu lea bivddus, dalle ii oaččo golgadit.
Buot badjel 65 sentte guhkkosaš luosat galget luoitit ruovttoluotta johkii. Spiehkastatlobi fidnen doaibmit ožžot bivdit Deanus oktiibuot 54 luosa.
– Luondduriggodatguovddážis boahtán dieđuid mielde dien mearis ii galggašii leat váikkuhus Deanu obalaš luossanállái, čállá Koivisto.
Koivisto muitala, ahte eanaš ohcamušain ledje váldán bures vuhtii heajos luossadili. Lihkká sii gárte oanidit bivdoáiggi, bivdosiid ja maiddái lohpeluosaid meari.
Lappi EJB-guovddáš hilggui 12 ohcamuša. Dain eai Koivisto mielas lean doarvái bures čilgen bivdovuogi, báikki dahje sállaša meari.
Guolásteami gohcima lasihit
Koivisto muitala, ahte guolásteami gohcet beaktilabbot doppe, gosa spiehkastatlobit leat mieđihuvvon.
Lobi ožžon olmmoš galgá maiddái dieđihit guollefávttaide dan, goas bivdosat leat bivddus. Eanaš spiehkastatlobiin čuožžu, ahte olbmuin lea lohpi bivdit 15.–28.7.2024 gaskasaš áigge, muhto dušše guokte beaivvi vahkus.
Spiehkastatlobiin sáhttá váidit. Váidináigi nohká 16.8.2024. Koivisto lea viehka sihkkar, ahte mearrádusain váidet.
– Daid gieđahallet dađi mielde go dat bohtet. Lea čielggas, ahte dain eai geargga mearrádusat boahtit dán bivdobadjái. Hálddahusriekti čoavddáš boahttevuođas váidalusaid, jus dat bohtet, loahpaha Koivisto.
Ođas dárkkálnuhtton 11.7.2024 dii. 12:10. Čilgejuvvon dárkilabbot, maid lágaid vuođul Suomas ja Norggas lea sierralágan dilli. Váldojuvvon eret Riitta Orti-Berg sitáhta ”Dat ii leat vuoiggalaš”. Sitáhta ii guoskan Norgga dili.
